Ogłoszono nominacje do prestiżowej Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz, która co roku wyróżnia najwybitniejsze osiągnięcia w dziedzinie polskiej literatury faktu. Od 2019 roku Nagroda Juliusz koncentruje się na najlepszych biografiach napisanych i wydanych w języku polskim w roku poprzedzającym przyznanie nagrody, co czyni ją wyjątkowym wyróżnieniem na literackiej mapie Polski.

Nagroda Juliusz to inicjatywa, która doskonale łączy przeszłość z teraźniejszością, udowadniając, że Rybnik to miasto, w którym kultura ma swoje ważne miejsce. Celem konkursu jest nie tylko docenienie wybitnych twórców, ale również ożywienie dyskusji na temat współczesnej literatury i pokazanie, że wartości humanistyczne są nadal istotne w dzisiejszym świecie.

Laureatka lub laureat nagrody otrzyma znaczącą nagrodę pieniężną w wysokości 60 000 zł, finansowaną przez Prezydenta Miasta Rybnika. To ogromne wyróżnienie i motywacja do dalszej pracy dla pisarzy.

W tym roku o to zaszczytne wyróżnienie powalczy pięć znakomitych biografii:

Beata Guczalska – „Konrad Swinarski. Biografia ukryta” (Wydawnictwo Literackie) (więcej o książce)
Weronika Kostyrko – „Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat” (Wydawnictwo Marginesy) (więcej o książce)
Emil Marat – „Bratny. Hamlet rozstrzelany” (Wydawnictwo Czarne) (więcej o książce)
Justyna Sobolewska – „Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” (Wydawnictwo Znak) (więcej o książce)
Monika Śliwińska – „Książę. Biografia Tadeusza Boya Żeleńskiego” (Wydawnictwo Literackie) (więcej o książce)

Każda z tych książek to dogłębna podróż w życie wybitnej postaci, ukazująca jej złożoność, wpływ na kulturę i historię, a także często nieznane dotąd aspekty. To historie, które nie tylko informują, ale i poruszają, skłaniając do refleksji nad ludzkimi losami.

Nagroda Juliusz ma już swoją bogatą historię. Po raz pierwszy przyznana została w 2016 roku, a zwycięską książką okazała się wówczas „Kobro. Skok w przestrzeń” Małgorzaty Czyńskiej, biografia Katarzyny Kobro. W kolejnych latach laureatami były m.in. „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia” Moniki Muskały (2017) oraz tom poetycki „Dar Meneli” Roberta Rybickiego (2018), zanim nagroda skupiła się wyłącznie na biografiach.

Więcej informacji o nagrodzie i tegorocznych nominacjach znajdziecie na stronie nagrodajuliusz.pl

Więcej o książkach:

„Konrad Swinarski. Biografia ukryta” – Beata Guczalska

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Długo wyczekiwana biografia jednego z najwybitniejszych twórców teatru XX wieku.

Człowiek mit. Nadwrażliwiec i outsider. Wizjoner cierpiący na chroniczny brak zrozumienia. Geniusz teatru. Ubóstwiany i nienawidzony. Do jakiego stopnia potrafił wyreżyserować własny los?

Beata Guczalska zderza wciąż żywą legendę Konrada Swinarskiego (1929 –1975) z rzeczywistością. Wykopuje nieznane fakty, rozmawia ze świadkami jego życia. Nie boi się drażliwych tematów, zrzuca swojego bohatera z cokołu. Zadaje pytania o jego „niemieckość”, volklistę i Hitlerjugend. Bada powiązania z komunistyczną władzą. Jej śledztwo rzuca także nowe światło na tragiczną śmierć reżysera. Nie buduje pomnika. Unika sensacji. Ocenę zostawia czytającym.

„Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat” – Weronika Kostyrko

Wydawnictwo: Marginesy

Opis: Róża Luksemburg jest po Marii Skłodowskiej-Curie najbardziej znaną na świecie Polką. Ikoną pacyfizmu, internacjonalizmu i demokratycznego socjalizmu. W Polsce niemal każdy kojarzy jej nazwisko, ale niewielu wie, kim była naprawdę. Jej biografia była traktowana instrumentalnie i zakłamywana. Trzeba ją więc opowiedzieć na nowo.

Ostatnie lata XIX wieku. Po studiach w Zurychu Róża przeprowadza się do Berlina, gdzie bije serce ówczesnej socjaldemokracji. Jest młodą kobietą, Żydówką i osobą z niepełnosprawnością. Ale już kilka lat później stanie się jedną z głównych postaci największej na świecie partii socjalistycznej. Wszechstronnie wykształcona i uzdolniona retorycznie, nie obawia się krytykować tych, którzy wygodnie rozparli się w fotelach działaczy partyjnych i związkowych i nie dążą do rewolucyjnej zmiany.

Z burzliwej biografii Róży wyłania się portret osoby „myślącej w poprzek”, która nie pasowała ani do tradycyjnej żydowskiej rodziny, ani do ról społecznych wyznaczanych ówcześnie kobietom, ani do sztywnych ram ideologii. Która przekraczała wszelkie bariery w dążeniu do emancypacji, i dążyła do zniesienia tych barier dla innych. Cała jej działalność wynikała z głęboko zakorzenionego poczucia sprawiedliwości, z wyczulenia na wszelkie formy opresji, dyskryminacji, wyzysku, na cudze cierpienie – nie tylko ludzkie, ale i zwierzęce. Jej otwartość sięgała szerzej, znajdując odzwierciedlenie we wrażliwości na sztukę i przyrodę oraz długoletnich, zażyłych relacjach z przyjaciółmi, ukochanymi i współpracownikami, ważnymi bohaterami tej historii.

W życiu Róży jest wszystko, czego można oczekiwać od porywającej opowieści: szlachetne pobudki i czarne charaktery, konflikt i wspólna sprawa, wielka historia, miłość i śmierć – i tajemnica.

„Bratny. Hamlet rozstrzelany” – Emil Marat

Wydawnictwo: Czarne

Opis: W powszechnej świadomości Roman Bratny jest przede wszystkim autorem „Kolumbów” – powieści, która kształtowała obraz powstania warszawskiego i wojennej generacji dwudziestolatków. Emil Marat przygląda się jednak całej twórczości pisarza, niejednokrotnie zaskakującej, dobrej, ale i bardzo słabej, bo w niej Bratny zdawał się wręcz wściekle walczyć z mitem, do którego stworzenia sam się przyczynił. W tej biografii Emil Marat przeprowadza czytelników przez życiowe ewolucje pisarza. Poeta, prozaik, powstaniec, podczas wojny – nacjonalista, po wojnie – komunista. Gdy był młody, wierzył w siłę, potem się jej bał. Wydawało mu się, że pokonać można tylko „małe zło”, a to wielkie, historyczne jest prawem dziejów, że żaden zryw z nim nie wygra. Swoją twórczością chciał przekonywać do tego innych. Z czasem zdawał się zapominać, co jest celem, a co środkiem, który do tego prowadzi – żył w złudzeniu wiecznej racji i w wygodzie PRL-owskiej literackiej gwiazdy. Wykorzystywał swoją pozycję, by pomagać przyjaciołom i znajomym. Dla młodszego brata niemal bóg. A także kobieciarz i niezbyt dobry ojciec, który ostatnie lata spędził gdzieś na zagubionej mazurskiej wsi. Emil Marat – przybliżając życie i twórczość Bratnego – pokazuje, skąd wywiódł się pisarz i co z jego twórczości pozostało dzisiaj.

„Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” – Justyna Sobolewska

Wydawnictwo: Znak

Opis: Opowieść o wychodzeniu z cienia
Niezwykłe życie Jadwigi Stańczakowej – pisarki, dla której nie istniało niemożliwe

Żyła na własnych warunkach. Brawurowo, pod prąd, wbrew wszelkim przeciwnościom. Po swojemu.
Żydówka, która wyszła z warszawskiego getta. Reporterka, która straciła wzrok. Widząca innymi zmysłami.

Kochająca i toksyczna córka, żona, matka i babcia. Przyjaciółka poetów – Broniewskiego, a później Białoszewskiego. Joginka.

Ale przede wszystkim – poetka i pisarka. Kiedy czegoś zapragnęła – nic nie mogło jej powstrzymać. A nade wszystko chciała być artystką, tworzyć.

Justyna Sobolewska wczytuje się w autofikcyjną twórczość Stańczakowej i przedziera się przez pełne niespodzianek archiwum pisarki. Odkrywa nie tylko fascynującą postać swojej babki, ale i jej zagmatwaną historię. Tworzy poruszający obraz skomplikowanych więzi rodzinnych i na nowo nawiązuje przerwaną niemal trzydzieści lat wcześniej rozmowę.

„Książę. Biografia Tadeusza Boya Żeleńskiego” – Monika Śliwińska

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Historia mężczyzny, który wyprzedzał swoje czasy. Fascynująca podróż po różnych epokach.

Co właściwie wiemy o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim? I dlaczego powinniśmy wiedzieć więcej?

Tadeusz Boy-Żeleński, jedna z najważniejszych postaci Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Wpływowy krytyk teatralny i zaciekły polemista. Kampanie publicystyczne o prawa kobiet (stworzył hasło: „Piekło kobiet”),świadome macierzyństwo, rozdział Kościoła od państwa przysporzyły mu wrogów na wielu stronach sceny politycznej.

Pisarz uwielbiany przez rzesze czytelników, dla przeciwników – „notoryczny demoralizator”. Tłumacz i wydawca; zawdzięczamy mu polskie wydania Niebezpiecznych związków, Dziejów Tristana i Izoldy oraz cyklu W poszukiwaniu straconego czasu. Mistrz literackich prowokacji i autopromocji.

Prywatnie melancholik i introwertyk. W licznych romansach szukał przyjaźni i więzi intelektualnej. Taki związek stworzył z publicystką Ireną Krzywicką.

Monika Śliwińska odkrywa nieznane dotąd fakty z życia Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Z doświadczeń, konfliktów wewnętrznych i niejednoznacznych wyborów rekonstruuje biografię, którą czyta się jak wciągającą powieść.