„The New York Times Book Review” postanowił uczcić pierwsze 25 lat tego stulecia wyłonieniem najważniejszych i najbardziej wpływowych książek XXI wieku. Wspólnie z magazynem Upshot wysłano ankiety do setek wybitnych postaci świata literatury, proszą o wskazanie 10 najlepszych książek opublikowanych od 1 stycznia 2000 roku.

Wśród grona respondentów znaleźli się m.in.: Stephen King, Bonnie Garmus, Claudia Rankine, James Patterson, Sarah Jessica Parker, Karl Ove Knausgaard, Elin Hilderbrand, Thomas Chatterton Williams, Roxane Gay, Marlon James, Sarah MacLean, Min Jin Lee, Jonathan Lethem i Jenna Bush Hager.

Oto lista najlepszych 100 powieści pierwszy 25 lat XXI wieku:

„Genialna przyjaciółka” (My Brilliant Friend) – Elena Ferrante – 2012 (więcej o książce)
The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson – 2010 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„W komnatach Wolf Hall” (Wolf Hall) – Hilary Mantel – 2009 (więcej o książce)
„Znany świat” (The Known World) – Edward P. Jones – 2003 (więcej o książce)
„Korekty” (The Corrections) – Jonathan Franzen – 2001 (więcej o książce)
„2666” (2666) – Roberto Bolaño – 2008 (więcej o książce)
„Kolej podziemna” (The Underground Railroad) – Colson Whitehead – 2016 (więcej o książce)
„Austerlitz” (Austerlitz) – W.G. Sebald – 2001 (więcej o książce)
„Nie opuszczaj mnie” (Never Let Me Go) – Kazuo Ishiguro – 2005 (więcej o książce)
„Gilead” (Gilead) – Marilynne Robinson – 2004 (więcej o książce)
„Krótki i niezwykły żywot Oscara Wao” (The Brief Wondrous Life of Oscar Wao) – Junot Díaz – 2007 (więcej o książce)
„Rok magicznego myślenia” (The Year of Magical Thinking) – Joan Didion – 2005 (więcej o książce)
„Droga” (The Road) – Cormac McCarthy – 2006 (więcej o książce)
„Kontury” (Outline) – Rachel Cusk – 2015 (więcej o książce)
„Pachinko” (Pachinko) – Min Jin Lee – 2017 (więcej o książce)
„Niesamowite przygody Kavaliera i Claya” (The Amazing Adventures of Kavalier & Clay) – Michael Chabon – 2000 (więcej o książce)
„Sprzedawczyk” (The Sellout) – Paul Beatty – 2015 (więcej o książce)
„Lincoln w Bardo” (Lincoln in the Bardo) – George Saunders – 2017 (więcej o książce)
„Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej” (Say Nothing) – Patrick Radden Keefe – 2019 (więcej o książce)
„Erasure” (Erasure) – Percival Everett – 2001 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Eksmitowani. Nędza i zyski w jednym z amerykańskich miast” (Evicted) – Matthew Desmond – 2016 (więcej o książce)
„Zawsze piękne. Życie, śmierć i nadzieja w slumsach Bombaju” (Behind the Beautiful Forevers) – Katherine Boo – 2012 (więcej o książce)
„Kocha, lubi, szanuje” (Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage) – Alice Munro – 2001 (więcej o książce)
„Listowieść” (The Overstory) – Richard Powers – 2018 (więcej o książce)
„Random Family” – Adrian Nicole LeBlanc – 2003 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Pokuta” (Atonement) – Ian McEwan – 2002 (więcej o książce)
„Amerykaana” (Americanah) – Chimamanda Ngozi Adichie – 2013 (więcej o książce)
„Atlas chmur” (Cloud Atlas) – David Mitchell – 2004 (więcej o książce)
„Siódmy samuraj” (The Last Samurai) – Helen DeWitt – 2000 (więcej o książce)
„Śpiewajcie, z prochów, śpiewajcie” (Sing, Unburied, Sing) – Jesmyn Ward – 2017 (więcej o książce)
„Białe zęby” (White Teeth) – Zadie Smith – 2000 (więcej o książce)
„Linia piękna” (The Line of Beauty) – Alan Hollinghurst – 2004 (więcej o książce)
„Zbieranie kości” (Salvage the Bones) – Jesmyn Ward – 2011 (więcej o książce)
„Citizen”– Claudia Rankine – 2014 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Fun Home: Tragikomiks rodzinny” (Fun Home) – Alison Bechdel – 2006 (więcej o książce)
„Między światem a mną” (Between the World and Me) – Ta-Nehisi Coates – 2015 (więcej o książce)
„Lata” (The Years) – Annie Ernaux – 2018 (więcej o książce)
„Dzicy detektywi” (The Savage Detectives) – Roberto Bolaño – 2007 (więcej o książce)
„Zanim dopadnie nas czas” (A Visit From the Goon Squad) – Jennifer Egan – 2010 (więcej o książce)
„J jak jastrząb” (H Is for Hawk) – Helen Macdonald – 2015 (więcej o książce)
„Drobiazgi takie jak te” (Small Things Like These) – Claire Keegan – 2021 (więcej o książce)
„Krótka historia siedmiu zabójstw” (A Brief History of Seven Killings) – Marlon James – 2014 (więcej o książce)
„Powojnie: Historia Europy od roku 1945” (Postwar) – Tony Judt – 2005 (więcej o książce)
„Piąta pora roku” (The Fifth Season) – N.K. Jemisin – 2015 (więcej o książce)
„Argonauci” (The Argonauts) – Maggie Nelson – 2015 (więcej o książce)
„Szczygieł” (The Goldfinch) – Donna Tartt – 2013 (więcej o książce)
„Odruch serca” (A Mercy) – Toni Morrison – 2008 (więcej o książce)
„Persepolis” (Persepolis)- Marjane Satrapi – 2003 (więcej o książce)
„Wegetarianka” (The Vegetarian) – Han Kang – 2016 (więcej o książce)
„Zaufanie” (Trust) – Hernan Diaz – 2022 (więcej o książce)
„Jej wszystkie życia” (Life After Life) – Kate Atkinson – 2013 (więcej o książce)
„Sny o pociągach” (Train Dreams) – Denis Johnson – 2011 (więcej o książce)
„Uciekinierka” (Runaway) – Alice Munro – 2004 (więcej o książce)
„10 grudnia” (Tenth of December) – George Saunders – 2013 (więcej o książce)
„Wyniosłe wieże. Al-Kaida i atak na Amerykę” (The Looming Tower) – Lawrence Wright – 2006 (więcej o książce)
„The Flamethrowers” – Rachel Kushner – 2013 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Za grosze. Pracować i (nie) przeżyć” (Nickel and Dimed) – Barbara Ehrenreich – 2001 (więcej o książce)
„Stay True” – Hua Hsu – 2022 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Middlesex” (Middlesex) – Jeffrey Eugenides – 2002 (więcej o książce)
„Heavy: An American Memoir” (Heavy) – Kiese Laymon – 2018 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Demon Copperhead” (Demon Copperhead) – Barbara Kingsolver – 2022 (więcej o książce)
„10:04” (10:04) – Ben Lerner – 2014 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Veronica” (Veronica)– Mary Gaitskill – 2005 (więcej o książce)
„Wierzyliśmy jak nikt” (The Great Believers) – Rebecca Makkai – 2018 (więcej o książce)
„Spisek przeciwko Ameryce” (The Plot Against America) – Philip Roth – 2004 (więcej o książce)
„We the Animals” – Justin Torres – 2011 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Far From the Tree” – Andrew Solomon – 2012 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Przyjaciel” (The Friend) – Sigrid Nunez – 2018 (więcej o książce)
„The New Jim Crow” – Michelle Alexander – 2010 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
All Aunt Hagar’s Children – Edward P. Jones – 2006 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Trylogia kopenhaska” (The Copenhagen Trilogy) – Tove Ditlevsen – 2021 (więcej o książce)
„Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” (Secondhand Time) – Swietłana Aleksijewicz – 2016 (więcej o książce)
The Passage of Power – Robert Caro – 2012 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Olive Kitteridge„ (Olive Kitteridge) – Elizabeth Strout – 2008 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Drzwi na Zachód” (Exit West) – Mohsin Hamid – 2017 (więcej o książce)
„Jutro, jutro i znów jutro” (Tomorrow, and Tomorrow, and Tomorrow) – Gabrielle Zevin – 2022 (więcej o książce)
„Nasze małżeństwo” (An American Marriage) – Tayari Jones – 2018 (więcej o książce)
Septology „Septologia” (Septology) – Jon Fosse – 2022 (więcej o książce)
„Instrukcja dla pań sprzątających” (A Manual for Cleaning Women) – Lucia Berlin – 2015 (więcej o książce)
„Historia zaginionej dziewczynki” (The Story of the Lost Child) – Elena Ferrante – 2015 (więcej o książce)
Pulphead – John Jeremiah Sullivan 2011 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Czas huraganów” (Hurricane Season) – Fernanda Melchor – 2020 (więcej o książce)
„Straszliwa zieleń” (When We Cease to Understand the World) – Benjamín Labatut – 2021 (więcej o książce)
„Cesarz wszech chorób” (The Emperor of All Maladies) – Siddhartha Mukherjee – 2010 (więcej o książce)
„Sielanki” (Pastoralia) – George Saunders – 2000 (więcej o książce)
„Frederick Douglass: Prophet of Freedom” (Frederick Douglass) – David W. Blight – 2018 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Trans i pół, bejbi” (Detransition, Baby) – Torrey Peters – 2021 (więcej o książce)
The Collected Stories of Lydia Davis – 2010 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Powrót” (The Return) – Hisham Matar – 2016 (więcej o książce)
„Sympatyk” (The Sympathizer) – Viet Thanh Nguyen – 2015 (więcej o książce)
„Ludzka skaza” (The Human Stain) – Philip Roth – 2000 (więcej o książce)
„Czas porzucenia” (The Days of Abandonment) – Elena Ferrante – 2005 (więcej o książce)
„Stacja Jedenasta” (Station Eleven) – Emily St. John Mande – 2014 (więcej o książce)
„O pięknie” (On Beauty) – Zadie Smith – 2005 (więcej o książce)
„Na szafocie” (Bring Up the Bodies) – Hilary Mantel – 2012 (więcej o książce)
Wayward Lives, Beautiful Experiments – Saidiya Hartman – 2019 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
Men We Reaped – Jesmyn Ward – 2013 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Belcanto” (Bel Canto) – Ann Patchett – 2001 (więcej o książce)
How to Be Both – Ali Smith 2014 – brak polskiego tłumaczenia (więcej o książce)
„Drzewo dymu” (Tree of Smoke) – Denis Johnson – 2007 (więcej o książce)

źródło: nytimes.com

Więcej o książkach:

1. „Genialna przyjaciółka” – Elena Ferrante

Tytuł oryginalny: My Brilliant Friend

Rok premiery: 2012

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Sześćdziesięcioletnia Elena Greco dowiaduje się, że Lila, jej przyjaciółka z czasów dzieciństwa, zniknęła bez śladu. Elena przypuszcza, że przyjaciółka wprowadziła w życie swoje odwieczne pragnienie zniknięcia ze świata, w którym żyła, usunąwszy przedtem wszelkie ślady swego istnienia. Chcąc znaleźć wytłumaczenie dla tego gestu, Elena postanawia opowiedzieć niezwykłą historię ich przyjaźni. I tu rozpoczyna się podróż w przeszłość, która przeniesie czytelnika w lata pięćdziesiąte ubiegłego wieku, na przedmieścia Neapolu.

Niezwykła opowieść o przyjaźni i dążeniu do wyrwania się z rzeczywistości zdominowanej przez biedę, ciemnotę i przemoc.

2. The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2010

Opis: From the winner of the Pulitzer Prize, this is one of the great untold stories of American history: the migration of black citizens who fled the south and went north in search of a better life

From 1915 to 1970, an exodus of almost six million people would change the face of America. With stunning historical detail, Pulitzer prize-winning journalist Isabel Wilkerson gives us this definitive, vividly dramatic account of how these journeys unfolded.

Based on interviews with more than a thousand people, and access to new data and official records, The Warmth of Other Suns tells the story of America’s Great Migration through the lives of three unique individuals: Ida Mae Gladney, who in 1937 left sharecropping and prejudice in Mississippi for Chicago, where she achieved quiet blue-collar success and, in old age, voted for Barack Obama when he ran for an Illinois Senate seat; sharp and quick-tempered George Starling, who in 1945 fled Florida for Harlem, where he endangered his job fighting for civil rights, saw his family fall, and finally found peace in God; and Robert Foster, who left Louisiana in 1953 to pursue a medical career, the personal physician to Ray Charles as part of a glitteringly successful medical career.

Wilkerson brilliantly captures their first treacherous and exhausting cross-country journeys, as well as how they changed their new homes forever.

3. „W komnatach Wolf Hall”- Hilary Mantel

Tytuł oryginalny: Wolf Hall

Rok premiery: 2009

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Powieść nagrodzona najbardziej prestiżowymi literackimi wyróżnieniami, m.in. Man Booker Prize oraz National Book Critics’ Circle Award. Dzieło bijące rekordy sprzedaży na całym świecie!

Anglię od katastrofy dzieli uderzenie serca. Jeśli król poniósłby niespodziewanie śmierć, nie pozostawiwszy męskiego potomka, kraj może ogarnąć wojna domowa. Henryk VIII pragnie unieważnienia dwudziestoletniego małżeństwa i Anny Boleyn. Zarówno papież, jak i cała katolicka Europa sprzeciwiają się jego pragnieniom. Dążenie monarchy do wolności sieje zniszczenie – pierwszą ofiarą pada jego dotychczasowy najbliższy doradca, kardynał Wolsey; następstwem jest wieloletnia walka pomiędzy Kościołem i Koroną. Gdy trwa impas, na scenie pojawia się Tomasz Cromwell, osobowość sama w sobie, idealista i oportunista, znawca ludzkich dusz i charakterów i demon energii…

4. „Znany świat” – Edward P. Jones

Tytuł oryginalny: The Known World

Rok premiery: 2003

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Ambitna, błyskotliwa opowieść, poruszająca się bezszelestnie pomiędzy przeszłością i przyszłością, zmierzająca do teraźniejszości. Znany świat splata życia wolnych i zniewolonych Murzynów, białych i Indian, sprawiając, że głębiej poznajemy funkcjonowanie wielowymiarowego świata stworzonego przez instytucję niewolnictwa.

5. „Korekty” – Jonathan Franzen

Tytuł oryginalny: The Corrections

Rok premiery: 2001

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Znakomita społeczno-obyczajowa panorama Ameryki ostatniego półwiecza.

Nagrodzone prestiżową National Book Award, tragikomiczne arcydzieło o upadku rodziny w pełnych powierzchowności czasach.

Po niemal pięćdziesięciu latach w roli żony i matki Enid Lambert chce wreszcie zaznać przyjemności życia. Na nieszczęście jej mąż, Alfred, zmaga się z postępującą demencją, a dzieci, w gruncie rzeczy trójka nieszczęśliwych, skłóconych z życiem ludzi, już dawno wyfrunęły z rodzinnego gniazda. Rozpaczliwie poszukując radości i prawdziwego szczęścia, Enid całym sercem pragnie zrealizować jedno marzenie: zebrać rodzinę w domu na ostatnie wspólne święta Bożego Narodzenia…

6. „2666” – Roberto Bolaño

Tytuł oryginalny: 2666

Rok premiery: 2008

Wydawnictwo: Muza S.A.

Opis: W wydanym pośmiertnie „2666”, znajdziemy wszystko, co najbardziej charakterystyczne dla Bolano – otwarte zakończenia, niedopowiedzenie, szkatułkowy i meandryczny sposób snucia opowieści, polifoniczną narrację wchłaniającą i mieszająca rozmaite głosy, przeróżne rejestry czasem pozornie niemożliwe do pogodzenia – wszystko, co, cytując Susan Sontag, uczyniło z niego „najważniejszego i najbardziej podziwianego powieściopisarza języka hiszpańskiego jego pokolenia”.

Jeden z bohaterów powieści, kupując leki dla córki, wdaje się, jak to bywa u Bolano, w literacką dyskusję z aptekarzem, a potem zastanawia się: „Jakiż to smutny paradoks, pomyślał Amalfitano. Już nawet oświeceni farmaceuci nie mają odwagi sięgnąć po wielkie dzieła, niedoskonałe, gwałtowne, te, które torują drogę w nieznane. Wybierają doskonałe wprawki wielkich mistrzów. Chcą widzieć wielkich mistrzów podczas szermierczych sesji treningowych, ale nie obchodzą ich prawdziwe batalie, gdzie wielcy mistrzowie walczą z tym czymś, z tym czymś co przeraża nas wszystkich, tym czymś, co nas paraliżuje i bierze na rogi, i jest krew, i śmiertelne rany, i smród”.

„2666” jest właśnie taką właśnie książką – gwałtowną, niedoskonałą, torującą drogę w nieznane, prawdziwą i ostatnią batalią Bolano z tak doniosłymi tematami jak zło i szaleństwo, miłość i śmierć.

7. „Kolej podziemna” – Colson Whitehead

Tytuł oryginalny: The Underground Railroad

Rok premiery: 2016

Wydawnictwo: Albatros

Opis: Powieść uhonorowana Nagrodą Pulitzera i National Book Award.
Zdobywczyni Goodreads Choice Award w kategorii Fikcja Historyczna.
Jedna z najważniejszych książek o Ameryce, jakie kiedykolwiek napisano.
Ulubiona książka Baracka Obamy i Oprah Winfrey.

To baśń o wolności i sile ducha, niezwykła mieszanka dokumentalnej prawdy i najbardziej wymyślnej fikcji. Powieść pełna niespodzianek, radości i trwogi – wielka uczta dla każdego czytelnika.

Cora jest niewolnicą w trzecim pokoleniu na plantacji bawełny w stanie Georgia i należy do najniższej kasty. Jej życie nie jest łatwe, a będzie jeszcze gorzej, bo lada moment z dziecka stanie się kobietą. Kiedy Ceasar, przybyły z Wirginii najświeższy nabytek plantatorów, opowiada jej o kolei podziemnej, oboje decydują się zaryzykować ucieczkę. Po piętach depcze im pościg, a schwytanie oznacza los gorszy od śmierci…
Tytułowa kolej podziemna to określenie stworzonej przez abolicjonistów sieci przerzutowej zbiegłych czarnych niewolników z południowych stanów Ameryki głównie na północ do Kanady, a także do Meksyku. Na ten skomplikowany system ucieczkowy składały się drogi, tunele, szlaki, bezpieczne kryjówki, ale też ludzie – przewodnicy, sponsorzy, zarówno organizacje, jak i społeczności. Nazewnictwo kolejowe tworzyło tajny kod, jakim posługiwali się uciekinierzy i abolicjoniści. Do sekretnego języka dochodził też system tajnych znaków graficznych. Kolej podziemna jednoczyła czarnych i białych w walce o wolność, godność i prawa człowieka.

Whitehead odsłania przed czytelnikami tajniki systemu przerzutowo-ratunkowego dla zbiegłych niewolników, odtwarzając jego misterną konstrukcję i szlaki ucieczkowe. Ale w jego powieści ten organizacyjny majstersztyk, pozwalający zbiegłym niewolnikom odnaleźć wolność na północy, zyskuje także metaforyczny wymiar. Cora, niczym mityczny Odyseusz lub Swiftowski Guliwer, odwiedza w swojej podróży kolejne krainy, z których każda przeraża i zadziwia bardziej niż poprzednia. Poszukuje bezpiecznej przyszłości, ale też rozprawia się z przeszłością, która wciąż jest dla niej więzieniem. Poznając samą siebie, dowiaduje się sporo o ludzkości jako takiej.

8. „Austerlitz” – W.G. Sebald

Tytuł oryginalny: Austerlitz

Rok premiery: 2001

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Podczas drugiej wojny światowej pięcioletni Jacques Austerlitz trafia do Wielkiej Brytanii, gdzie adoptuje go rodzina walijskiego pastora. Gdy dowiaduje się o swoim żydowskim pochodzeniu, zaczyna rozumieć, dlaczego zawsze czuł się wyobcowany. Powrót do korzeni Austerlitz rozpocznie jednak dopiero po wielu latach. Zafascynowany architekturą dworców raz po raz przypomina sobie sytuacje, które skłaniają go do wędrówki w przeszłość. Czy pustka po utraconym życiu okaże się możliwa do wypełnienia?
W powieści Austerlitz W.G. Sebald w sobie tylko właściwy, zadziwiający sposób podąża śladem człowieka wykorzenionego, tworzy wizerunek człowieka boleśnie poszukującego domu. Losy Austerlitza są dla autora pretekstem do rozważań nad okrucieństwem, znaczeniem przypadku i historią minionego wieku. Tak jak w poprzednich książkach,
i tutaj Sebald tworzy swoją opowieść na granicy gatunków literackich, mieszając fikcję z faktami.

9. „Nie opuszczaj mnie” – Kazuo Ishiguro

Tytuł oryginalny: Never Let Me Go

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Albatros

Opis: Laureat Nagrody Nobla w 2017 roku w dziedzinie literatury.

Ekskluzywna szkoła z internatem – w sercu angielskiej prowincji – w której uczniowie są zachęcani do rozwijania zdolności artystycznych i kreatywności, zakochują się, nawiązują przyjaźnie. Mogłaby być wymarzonym miejscem dla młodych ludzi, gdyby nie to, że nie wolno im jej opuszczać, a strzępki informacji, jakie z czasem do nich docierają, zaczynają się składać na przerażającą prawdę. I choć nie ma tu miejsca na bunt, dwójka bohaterów, Kathy i Tommy, liczy na to, że miłość pozwoli odwrócić los, który od początku był im pisany.

10. „Gilead”– Marilynne Robinson

Tytuł oryginalny: Gilead

Rok premiery: 2004

Wydawnictwo: Prószyński Media

Opis: Nagrodzona Pulitzerem i National Book Critics Circle Award pierwsza część legendarnej sagi autorstwa królowej amerykańskiej literatury pięknej!

W Gileadzie, małym miasteczku w stanie Iowa, żyją trzy pokolenia Amerykanów. Ich świat definiują duchy wojny secesyjnej, konflikty rodzinne i religia, która stanowi serce tej zamkniętej wspólnoty. Od dekad czuwa nad nią kalwiński pastor, wielebny John Ames, „Gilead” to pożegnalny list kaznodziei do jego siedmioletniego syna z drugiego małżeństwa. Przewidując swój bliski kres, pragnie zostawić mu w spadku choć namiastkę ojcostwa – a wraz z nim przemyślenia, inspiracje i wartości, którymi powinien kierować się jego potomek w przyszłym życiu.

„Pisanie było dla mnie czymś podobnym do modlitwy, nawet kiedy nie zajmowałem się pisaniem modlitw, jak mi się to często zdarzało. Pisząc, czujesz, że nie jesteś sam, że ktoś jest przy tobie. Czuję, że teraz jestem sobą, cokolwiek by to nie znaczyło” – wyznaje Ames. Wspomina śmierć uwielbianej żony, ich dziecka, a także przodków z dwóch stron secesyjnej barykady, którzy do końca nie potrafili się ze sobą pogodzić. Wyraziste refleksje pastora wypełnione są czułością, szczerością i bólem – kluczowymi elementami potrzebnymi do zmierzenia się z przeszłością, teraźniejszością, a także… przyszłością.

Proza ulubionej pisarki Baracka Obamy to niedająca się zapomnieć uniwersalna medytacja nad człowieczeństwem, która inspiruje czytelnika do zastanowienia się nad siłą wypowiadanych słów. Według Robinson to właśnie one mogą przynieść przebaczenie i wolność – tak ważne dla współczesnej jednostki i społeczeństwa.

11. „Krótki i niezwykły żywot Oscara Wao” – Junot Díaz

Tytuł oryginalny: The Brief Wondrous Life of Oscar Wao

Rok premiery: 2007

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Fukú to wyjątkowo uporczywa klątwa. Przekleństwo na twą głowę i wszystkich twych najbliższych!
Chyba że uda ci się znaleźć zafę, która je z ciebie zdejmie.

Oscar jest wyjątkowym dziwakiem. Nastoletni Dominikańczyk, który mieszka w Stanach z siostrą i matką – zbyt cichy, zbyt gruby, zbyt brzydki i cudaczny, żeby istniał naprawdę. Fukú. Maniak literatury SF, gier komputerowych i Gwiezdnych wojen. Jedyny w historii Dominikany prawiczek uzależniony od seksu, który zakochuje się na zabój średnio co dziesięć minut. Fukú. Po kolejnym zawodzie miłosnym i kolejnej próbie samobójczej matka wysyła go do babci na Dominikanę, gdzie Oscar oczywiście od razu się zakochuje. W starszej od siebie prostytutce. Fukú. Wybrance szefa policji. Fukú. I nagle historia wielopokoleniowej rodziny zaczyna się powtarzać…
Krótki i niezwykły żywot Oscara Wao to opowieść o sile i wytrwałości ludzi, którzy walczą z dyktaturą. Dyktaturą losu, przeznaczenia, rodziny, polityki. To drapieżna, boleśnie prawdziwa i zarazem przekomiczna książka, pełna czarnego humoru i napisana zjadliwym językiem. Prawdopodobnie tylko Junot Díaz potrafi pisać o świecie pełnym okrucieństwa, którym rządzi generał Trujillo, dominikański Sauron, w tak świeży i uwodzicielski sposób. Wyrazisty głos, bezkompromisowe spojrzenie na rzeczywistość i doskonały warsztat literacki od razu zyskały mu miano jednego z najciekawszych współczesnych pisarzy. W jego powieściowym debiucie dzieje dziwacznego nastolatka, który cytatami z Tolkiena próbuje zdobyć serca kobiet, nakładają się na dzieje kilku pokoleń jego rodziny, a te na dzieje całego narodu dominikańskiego.

To powieść o fukú.
Ta powieść to zafa.

12. „Rok magicznego myślenia” – Joan Didion

Tytuł oryginalny: The Year of Magical Thinking

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Grupa Wydawnicza Relacja

Opis: „Rok magicznego myślenia” to przejmująca opowieść wybitnej amerykańskiej dziennikarki i eseistki o żałobie po śmierci męża i chorobie córki. Joan Didion z ogromną uważnością przypatruje się najbardziej granicznym doświadczeniom w swoim życiu, analizując własne uczucia i reakcje, a jej piękna i precyzyjna narracja dotyka uniwersalnego znaczenia tych doświadczeń.

„Rok magicznego myślenia” został wyróżniony prestiżową National Book Award, otrzymał również nominację do Nagrody Pulitzera oraz National Book Critics Circle Award.
Książka jest wymieniana pośród stu najważniejszych pozycji, które trzeba przeczytać w życiu.

13. „Droga” – Cormac McCarthy

Tytuł oryginalny: The Road

Rok premiery: 2006

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Największe arcydzieło Cormaca McCarthy’ego. Bestseller dziennika „The New York Times” wyróżniony Nagrodą Pulitzera.

Ostatnie chwile naszej planety. Ostatni ludzie – krwiożercze bestie. Ostatnie ślady naszej cywilizacji – puszka coca-coli i strzępy starych gazet. Piekło apokalipsy spełnionej w uhonorowanej Nagrodą Pulitzera powieści Cormaca McCarthy’ego. Tę książkę czyta się ze ściśniętym gardłem i pełnym przerażenia zachwytem…

W przyszłości, która może zdarzyć się jutro lub za tysiąc lat, nastąpił straszliwy kataklizm, który zniszczył naszą cywilizację i większość życia na Ziemi. Wszędzie zgliszcza i ciemność. Kamienie pękają od mrozu. Ani jednego ptaka, ani jednego zwierzęcia, gdzieniegdzie tylko bandy zdziczałych kanibali. Na tle martwego pejzażu dwie ruchome figurki – to ojciec i syn przemierzają zniszczoną planetę. Przed nimi pełna niebezpieczeństw droga w nieznane, wokół nich – świat umarłej nadziei, rozpaczy, strachu, a w nich – wciąż tląca się miłość…

14. „Kontury” – Rachel Cusk

Tytuł oryginalny: Outline

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Czy przyjaźń kobiety z mężczyzną jest w ogóle możliwa? Zdania są tu podzielone…

Faye wybiera się służbowo do Aten – ma tam poprowadzić kurs pisarstwa. W samolocie poznaje pewnego Greka, który zaczyna opowiadać jej o swoim życiu. Zaprasza ją na swoją łódź, na lunch… i gdy okazuje się, że Faye ze względu na wybuch wulkanu nie może wrócić do Londynu, kobieta spędza trzy tygodnie tylko z nim. Czy ich przyjaźń przerodzi się w coś więcej?

15. „Pachinko” – Min Jin Lee

Tytuł oryginalny: Pachinko

Rok premiery: 2017

Wydawnictwo: Czarna Owca

Opis: Głęboko poruszająca i napisana z wdziękiem powieść śledzi losy koreańskiej rodziny na przestrzeni pokoleń, poczynając od początku XX wieku.

Sunja, dziewczyna z biednej, ale dumnej rodziny, zachodzi w nieplanowaną ciążę, co może okryć jej bliskich hańbą. Odepchnięta przez zamożnego kochanka znajduje ratunek w ramionach młodego ministra, który oferuje jej małżeństwo i nowe życie w Japonii.

Tak zaczyna się wciągająca saga o wyjątkowych ludziach w fascynujących czasach. Rodzina Sunji doświadcza wzlotów i upadków. Tęskni za ojczyzną, której nie zna, i stara się dostosować do miejsca, którego nie rozumie.

„Pachinko” to uniwersalna historia o tym, co muszą poświęcić imigranci, by znaleźć swoje miejsce w świecie.

16. „Niesamowite przygody Kavaliera i Claya” – Michael Chabon

Tytuł oryginalny: The Amazing Adventures of Kavalier & Clay

Rok premiery: 2000

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Najsłynniejsza powieść jednego z najlepszych współczesnych amerykańskich pisarzy!

Pewnej nocy 1939 roku w domu Sammy’ego Claya z Brooklynu pojawia się jego kuzyn Josef Kavalier, któremu właśnie udało się uciec z okupowanej przez hitlerowców Pragi. Tak zaczyna się historia niezwykłej przyjaźni i jeszcze bardziej zdumiewającej kariery dwóch żydowskich chłopców. Wspólnie zaczynają tworzyć komiksy, które podbijają serca amerykańskich czytelników. Czerpiąc ze swoich pragnień i lęków, Kavalier i Clay wymyślają postaci superbohaterów, w tym Eskapisty – zaprzysięgłego wroga nazistów i mistrza ucieczki walczącego ze złem, oraz Luny, inspirowanej piękną Rosą Saks, która wkrótce stanie się bliska obu chłopcom. Dzięki komiksom szybko zdobywają sławę i bogactwo, ale w głębi duszy każdy z nich pragnie czegoś zupełnie innego…

Michel Chabon, mistrzowsko balansując między komedią i tragedią, stworzył brawurową opowieść o przyjaźni, miłości i poświęceniu, a przede wszystkim o sztuce, która przezwycięża strach przed odrzuceniem i strach przed śmiercią. Jego porywającą powieść wyróżniono Nagrodą Pulitzera i uznaje się ją za jedno z największych osiągnięć amerykańskiej prozy XXI wieku.

17. „Sprzedawczyk” – Paul Beatty

Tytuł oryginalny: The Sellout

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Dzieło satyrycznego geniusza w szczytowej formie, kwestionuje niemal każdą obiegową prawdę na temat amerykańskiego społeczeństwa. Poruszająca, ważna powieść, niebywałe i niebywale zabawne oskarżenie naszych czasów.

Narrator Sprzedawczyka, urodzony w „rolniczym getcie” Dickens, na południowych przedmieściach Los Angeles, był w dzieciństwie obiektem badań psychologicznych o podłożu rasowym. Teraz pędzi żywot Kalifornijczyka z niższej klasy średniej. Wychowuje go samotny ojciec, kontrowersyjny socjolog, który zapewniał, że jego pamiętniki rozwiążą ich problemy finansowe. Kiedy jednak ojciec ginie w policyjnej strzelaninie, bohater zdaje sobie sprawę, że nigdy nie było żadnych pamiętników. Zostaje mu tylko rachunek za pośpieszny pogrzeb.

Zwiedziony i rozczarowany stanem w jakim znalazło się jego rodzinne miasto, narrator próbuje naprawić krzywdę: przed laty, żeby oszczędzić Kalifornii dalszego wstydu, Dickens zostało dosłownie wymazane z mapy. Z pomocą najsławniejszego mieszkańca miasta – ostatniego żyjącego członka Klanu Urwisów, Hominy’ego Jenkinsa – podejmuje się niewyobrażalnie odrażającego czynu: na nowo wprowadza niewolnictwo, a w miejscowym liceum – segregację, co doprowadza go przed oblicze Sądu Najwyższego.

18. „Lincoln w Bardo” – George Saunders

Tytuł oryginalny: Lincoln in the Bardo

Rok premiery: 2017

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Trwa wojna secesyjna, śmierć codziennie zbiera swe tragiczne żniwo. Pewnego zimowego dnia zabierze też chłopca imieniem Willie, ukochanego synka prezydenta Lincolna. Żałoba rodziców przybierze różne formy. Matka zamknie się w sobie. Ojciec rozpocznie conocne wędrówki do grobowca. Rozdarty między rozpaczą po stracie syna a odpowiedzialnością za kraj i obywateli, chce trwać w złudzeniu, że dziecko wciąż jest z nim. Osieroconego rodzica obserwują zjawy, a wśród nich Willie. Wzajemna miłość przyciąga ich do siebie, ale czy możliwe stanie się spotkanie? Obaj staną wobec bolesnych dylematów. Jak żyć po śmierci tych, których kochaliśmy? Jak odejść i zostawić na ziemi ukochane osoby?

George Saunders w swej pierwszej powieści łączy i przełamuje znane nam gatunki literackie. Ta nowatorska forma i świeża jakość w literaturze zostały docenione prestiżową nagrodą Man Booker Prize.

19. „Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej”- Patrick Radden Keefe

Tytuł oryginalny: Say Nothing

Rok premiery: 2019

Wydawnictwo: Czarne

Opis: W grudniu 1972 roku Jean McConville, wdowa, matka dziesięciorga dzieci, została na ich oczach wywleczona z domu w Belfaście przez zamaskowanych napastników. Wtedy widziano ją po raz ostatni. Wiele lat później okazało się, że IRA skazała ją na śmierć za donosicielstwo. Nigdy nie potwierdzono, czy zarzuty były prawdziwe.

McConville i jej rodzina byli ofiarami Kłopotów – konfliktu między republikanami a lojalistami, który przez ponad trzydzieści lat zbierał krwawe żniwo w Irlandii Północnej. Patrick Radden Keefe stara się odtworzyć losy zaginionej wdowy, ale przygląda się również tym, którzy przyczynili się do jej zniknięcia – członkom IRA, zwłaszcza siostrom Dolours i Marian Price. Próbuje poznać ich historię, zrozumieć, jak kształtowały się i zmieniały ich poglądy. Czy brutalną przemoc, której dopuszczali się bojownicy, usprawiedliwiała trwająca w ich przekonaniu wojna? Jaką rolę w konflikcie odgrywały brytyjskie siły specjalne, których metody były nieraz równie bezwzględne? Jaką cenę zapłacili niewinni ludzie uwikłani w konflikt?

Proces pokojowy, rozpoczęty w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego, trwa już ponad dwie dekady, jednak wydarzenia z przeszłości wciąż mają wpływ na Irlandię, a dyskusja o winie i karze za zbrodnie daleka jest od rozstrzygnięcia.

20. „Erasure” – Percival Everett

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2001

Opis: Introduced by Brandon Taylor – Booker-shortlisted author of Real Life – Erasure is an unforgettable, satirical but tender novel about race and cultural expectations in contemporary America.

21. „Eksmitowani. Nędza i zyski w jednym z amerykańskich miast” – Matthew Desmond

Tytuł oryginalny: Evicted

Rok premiery: 2016

Wydawnictwo: Marginesy

Opis: Reportaż uhonorowany w 2017 roku Nagrodą Pulitzera.

Dotąd rozmowy o biedzie skupiały się na bezrobociu, pomocy społecznej i przepełnionych więzieniach. Matthew Desmond, socjolog Uniwersytetu Harvarda, postanowił uzupełnić ten obraz o problemy mieszkaniowe tych, którzy wydają na czynsz prawie całą pensję, a czasem więcej, przez co wpadają w spiralę długów. Tętniące życiem i wrażliwością opisy ukazują jeden z najbardziej pierwotnych lęków – przed brakiem bezpieczeństwa.

„Eksmitowani” to niemal powieściowy, intymny portret ośmiu rodzin, które sięgnęły dna. Aby lepiej je poznać, Desmond zamieszkał na ponad rok w Milwaukee na osiedlu przyczep kempingowych, a później w schronisku w centrum miasta. Przesiadywał na salach sądowych, pomagał w przeprowadzkach, pomieszkiwał w pustostanach. Kłócił się, chodził do kościoła, opiekował się dziećmi. Był świadkiem rozmów z właścicielami mieszkań i widział zarówno niezwykłe akty dobroci, jak i straszliwą znieczulicę.

Desmond – posługując się osobistymi świadectwami i twardymi danymi – dowodzi, że eksmisje nie są efektem ubóstwa, ale jego przyczyną. W scenach pełnych nadziei i rozpaczy pokazuje, jak kluczowy jest dom. „Eksmitowani” to reportaż pełen troski i człowieczeństwa, który przypomina, dlaczego gdy nie ma domu, nie może też być niczego innego.

22. „Zawsze piękne. Życie, śmierć i nadzieja w slumsach Bombaju” – Katherine Boo

Tytuł oryginalny: Behind the Beautiful Forevers

Rok premiery: 2012

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Najważniejsza książka 2012 roku

Witajcie w Anawadi, najbardziej rynsztokowej dzielnicy biedy Bombaju. Tutaj, na zachodnich obrzeżach finansowej stolicy Indii, obok nowoczesnego lotniska, żyje trzy tysiące osób, ściśniętych w trzystu trzydziestu pięciu chatach, lub na ich dachach. Od świata bogatych oddziela ich tylko mur, kłujący w oczy reklamą „zawsze pięknych włoskich kafli podłogowych”.

Anawadi to całe życie Abdula, Aszy, Mandżu, Kalu i wielu innych bohaterów przejmującej książki Katherine Boo, którzy zgodzili się opowiedzieć jej o swojej codzienności, lękach, radościach i marzeniach. To świat małoletnich śmieciarzy, złodziei, ale i kobiet, które próbują wybić się na niezależność, albo po prostu starają się wiązać koniec z końcem. Nikt nigdy wcześniej nie oddał im głosu, nikt nie pokazał z bliska ich codziennych zmagań. Katherine Boo spędziła z nimi trzy lata.

23. „Kocha, lubi, szanuje” – Alice Munro

Tytuł oryginalny: Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage

Rok premiery: 2001

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Miłość jest przeznaczeniem, ale nie wytycza drogi na całe życie. Bywa, że pojawia się tam, gdzie jej nie oczekiwano, zmienia lub porzuca obiekt uczuć, niesie ze sobą namiętność bądź nudę przyzwyczajenia, nieraz utrzymuje się na niej „leciutki nalot nienawiści”.

Autorka wypełnia przestrzeń między „kocha” a „szanuje” wielością odcieni uczuć i relacji. W jednym z opowiadań pisze, że „przypomina to bardziej chwytanie czegoś w powietrzu niż budowanie historii”. Opowiada o przeszłości, tworzy prawdopodobne scenariusze, ale nie namawia do poszukiwania prawdy o przyszłości za wszelką cenę: „Nie pytaj, bo wiedzieć nie trzeba… co gotuje nam los, tobie i mnie”.

Munro pokazuje, jak głębokie i niepowtarzalne może być życie zwykłych ludzi zawieszonych między prowincją a miastem, wiarą a bezbożnością, historią własnego życia a zapisanym gdzieś losem.

24. „Listowieść” – Richard Powers

Tytuł oryginalny: The Overstory

Rok premiery: 2018

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Laureat Nagrody Pulitzera 2019!

To ekologiczny epos o drzewach i ludziach, którzy je rozumieją. Dziewięć powiązanych ze sobą historii pozwala inaczej spojrzeć na świat i wciąga czytelnika w postępującą katastrofę. Historie bohaterów, ułożone jedna w drugiej niczym słoje drzewa, tworzą niezwykłą powieść stawiającą ważne pytania o przyszłość naszą i naszej planety.

25. „Random Family: Love, Drugs, Trouble, and Coming of Age in the Bronx” – Adrian Nicole LeBlanc

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2003

Opis: In her extraordinary bestseller, Adrian Nicole LeBlanc immerses readers in the intricacies of the ghetto, revealing the true sagas lurking behind the headlines of gangsta glamour, gold-drenched drug dealers, and street-corner society. Focusing on two romances – Jessica’s dizzying infatuation with a hugely successful young heroin dealer, Boy George, and Coco’s first love with Jessica’s little brother, Cesar – Random Family is the story of young people trying to outrun their destinies. Jessica and Boy George ride the wild adventure between riches and ruin, while Coco and Cesar stick closer to the street, all four caught in a precarious dance between survival and death. Friends get murdered; the DEA and FBI investigate Boy George; Cesar becomes a fugitive; Jessica and Coco endure homelessness, betrayal, the heartbreaking separation of prison, and, throughout it all, the insidious damage of poverty.

Charting the tumultuous cycle of the generations – as girls become mothers, boys become criminals, and hope struggles against deprivation – LeBlanc slips behind the cold statistics and sensationalism and comes back with a riveting, haunting, and true story.

26. „Pokuta”- Ian McEwan

Tytuł oryginalny: Atonement

Rok premiery: 2002

Wydawnictwo: Albatros

Opis: Doskonała powieść, przez wielu krytyków uznana za arcydzieło

W pewien upalny ranek 1935 roku trzynastoletnia Briony Tallis jest przypadkowym świadkiem sceny miłosnej między swoją starszą siostrą, Cecilią, a synem sprzątaczki, Robbiem. Wyobraźnia podsuwa jej najrozmaitsze interpretacje tego, co widziała. W końcu dziewczynka na głos wyraża to, co sobie dopowiedziała, i skazuje w konsekwencji niewinnego człowieka na więzienie. To ostatni wieczór, kiedy rodzina Tallisów stanowi jedność.

II wojna światowa. Briony, która zostaje pielęgniarką i stawia pierwsze kroki jako pisarka, zdaje sobie sprawę ze zła, jakie wyrządziła. Pisarstwo staje się jej pokutą, a kolejne wersje opowieści coraz bardziej przybliżają ją do prawdy o owych kilku upalnych dniach. Ale czy pokuta zawsze oznacza odkupienie?

27.„Amerykaana” – Chimamanda Ngozi Adichie

Tytuł oryginalny: Americanah

Rok premiery: 2013

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Opis: Opowieść o miłości i problemach rasowych skupiona wokół młodego mężczyzny i młodej kobiety z Nigerii, którzy stają przed trudnymi wyborami i wyzwaniami, jakie stawiają im kraje, w których postanowili zamieszkać.

Ifemelu i Obinze zakochują się w sobie, gdy oboje chodzą do liceum w Lagos. Ich Nigeria jest pod rządami wojskowej dyktatury i każdy, kto może ucieka z kraju. Ifemelu – piękna, pewna siebie – wyjeżdża do Ameryki na studia. Odnosi tam porażki i sukcesy, nawiązuje i zrywa związki, znajduje i traci przyjaciół, a wszystko to pod nieznanym wcześniej w ojczystym kraju ciężarem: przynależności rasowej. Obinze – cichy, zamyślony syn profesorki uniwersyteckiej – ma nadzieję do niej dołączyć, ale nie otrzymuje zgody na wjazd do Ameryki po 11 września, wobec czego rzuca się w niebezpieczne życie nielegalnego imigranta w Londynie.

Po latach Obinze jest bogatym człowiekiem w nowej demokratycznej Nigerii, Ifemelu zaś odnosi w Ameryce sukcesy jako autorka bloga obnażającego prawdę o przynależności rasowej. Kiedy jednak Ifemelu wraca do Nigerii, w niej i Obinze ożywa łącząca ich niegdyś namiętność – do siebie nawzajem i do ojczystego kraju – i oboje stają przed najtrudniejszymi wyborami w życiu. Odważna, wciągająca, przesycona mrocznym humorem, ale też delikatna, rozgrywająca się na trzech kontynentach z udziałem licznych postaci, „Amerykaana” to wspaniale opowiedziana historia dziejąca się w dzisiejszym zglobalizowanym świecie: zdumiewająca i jak dotąd najlepsza powieść Chimamandy Ngozi Adichie.

28. „Atlas chmur” – David Mitchell

Tytuł oryginalny: Cloud Atlas

Rok premiery: 2004

Wydawnictwo: Mag

Opis: Nominowany do Nagrody Bookera bestseller Atlas Chmur Davida Mitchella to również jedna ze Stu Książek Dekady według wpływowych brytyjskich krytyków literackich Richarda Madeleya i Judy Finnigan. Teraz na jego podstawie powstał głośny film, w którym kreacje stworzyła plejada gwiazd: Tom Hanks, Halle Berry, Susan Sarandon, Jim Sturgess, Ben Whishaw, Jim Broadbent i Hugh Grant.

Pasażer statku, z utęsknieniem wyglądający końca podróży przez Pacyfik w 1850 roku; wydziedziczony kompozytor, usiłujący oszustwem zarobić na chleb w Belgii lat międzywojennych; dziennikarka-idealistka w Kalifornii rządzonej przez gubernatora Reagana; wydawca książek, uciekający przed gangsterami, którym jest winien pieniądze; genetycznie modyfikowana usługująca z restauracji, w oczekiwaniu na wykonanie wyroku śmierci; i Zachariasz, chłopak z wysp Pacyfiku, który przygląda się, jak dogasa światło nauki i cywilizacji – narratorzy Atlasu Chmur słyszą nawzajem swoje echa poprzez meandry dziejów, co odmienia ich los zarówno w błahym, jak i w doniosłym wymiarze.

W tej niezwykłej powieści David Mitchell znosi granice języka, gatunku literackiego i czasu, proponując zadumę nad właściwą ludzkości żądzą władzy i niebezpiecznym kierunkiem, w którym w pogoni za władzą zmierzamy.

29. „Siódmy samuraj” – Helen DeWitt

Tytuł oryginalny: The Last Samurai

Rok premiery: 2000

Wydawnictwo: Albatros

Opis: Niezwykle udany debiut literacki o poszukiwaniu miłości, poruszający czytelnika emocjonalną i intelektualną głębią oraz humorem. Sześcioletni Ludo jest dzieckiem genialnym. Wychowuje go matka, absolwentka Oksfordu, mająca osobliwe poglądy na życie. Pod jej kierunkiem chłopiec poznaje tajniki Greki, hebrajskiego, arabskiego, japońskiego i staroislandzkiego. Czytuje Odyseję i Sagę o Njalu w oryginale, ogląda Siedmiu samurajów Kurosawy. Stopniowo przyswaja sobie rycerskie ideały. Kiedy podrasta, zaczyna szukać ojca. Wzorem przywódcy samurajów, wybiera siedmiu kandydatów i poddaje ich specyficznym próbom, ujawniającym ich walory intelektualne, emocjonalne i odwagę…

30. „Śpiewajcie, z prochów, śpiewajcie” – Jesmyn Ward

Tytuł oryginalny: Sing, Unburied, Sing

Rok premiery: 2017

Wydawnictwo: Poznańskie

Opis: Jesmyn Ward, stypendystka MacArthur Genius Grant i dwukrotna laureatka National Book Award, nareszcie po polsku we współczesnej powieści o rodzinie, budowaniu tożsamości i granicach opowieści.

Trzynastoletni Jojo na swój sposób próbuje zrozumieć, co znaczy być dobrym człowiekiem. Stopniowo poznaje świat, czepiąc zarówno z bliskich mu wzorców, rodzinnych opowieści oraz legend.

Splot wydarzeń zabierze go w podróż do więzienia stanowego Parchman w mrocznym sercu Missisipi, gdzie natrafi na pewnego udręczonego chłopca, który nosi w sobie całe zło amerykańskiego Południa. On również nauczy Jojo czegoś na temat człowieczeństwa, a także dziedzictwa, przemocy i miłości.

31. „Białe zęby” – Zadie Smith

Tytuł oryginalny: White Teeth

Rok premiery: 2000

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Głośny debiut autorki bestsellerów

Ta książka, która stworzyła Zadie Smith – pisarkę, którą kocha cały świat. Pełna epickiego rozmachu, doceniona przez czytelników i krytyków, znajduje się na liście 100 najlepszych angielskich powieści wszech czasów magazynu „Time”. Powieść o losach trzech rodzin emigrantów wypełniają miłość, skomplikowane relacje rodzinne i pytania o tożsamość we współczesnym świecie, a wszystko to na tle buzującego życiem, fascynującego wielokulturowego Londynu.

32. „Linia piękna” – Alan Hollinghurst

Tytuł oryginalny: The Line of Beauty

Rok premiery: 2004

Wydawnictwo: MUZA S.A.

Opis: Londyn, lato 1983. Brytyjska Partia Konserwatywna po raz drugi wygrywa wybory pod przywództwem Margaret Thatcher. Nick Guest, 21-letni absolwent Oksfordu, podkochujący się w przyjacielu ze studiów Tobym, wprowadza się do jego domu w Londynie. Ojciec Tobyego jest wprawdzie parlamentarzystą z ramienia zwycięskich Torysów, lecz do homoseksualizmu Nicka odnosi się tolerancyjnie. Nick, żyjący dotychczas w świecie erotycznych fantazji, nawiązuje swój pierwszy romans – z poznanym przez ogłoszenie w gazecie czarnoskórym Leo Kilka lat później, w roku 1986, Nick czerpie już pełnymi garściami z seksualnych i narkotykowych pokus życia w wielkiej metropolii, lecz jest to życie w cieniu AIDS Alan Hollinghurst (ur. 1954), uważany za najwybitniejszego przedstawiciela literatury gejowskiej, znany jest już polskim czytelnikom jako autor Klubu korynckiego i Spadającej gwiazdy. Jego najnowsza książka to w pewnym sensie powieść inicjacyjna historia utraty niewinności przez zdobywanie zarówno beztroskich, jak i tragicznych doświadczeń miłosnych i seksualnych a zarazem bogaty w szczegóły portret angielskich wyższych sfer w okresie rządów Thatcherowskich konserwatystów.

33. „Zbieranie kości” – Jesmyn Ward

Tytuł oryginalny: Salvage the Bones

Rok premiery: 2011

Wydawnictwo: Poznańskie

Opis: Najsłynniejsza powieść autorki bestsellerowego „Śpiewajcie, z prochów, śpiewajcie” i zarazem pierwszej kobiety, która dwukrotnie otrzymała prestiżową National Book Award.

Nad Zatoką Meksykańską formuje się huragan, który już wkrótce zagrozi życiu setek tysięcy ludzi. W przybrzeżnym miasteczku Bois Sauvage w stanie Missisipi czternastoletnia Esch i jej trzej bracia próbują zebrać zapasy jedzenia, na próżno szukając przy tym pomocy u ojca alkoholika, którego nigdy nie ma w pobliżu. W młodej dziewczynie narasta strach, zwłaszcza gdy dowiaduje się, że zaszła w ciążę.

Dwanaście dni, podczas których rozgrywa się akcja powieści, stanowi bolesną próbę spojrzenia na samotność oraz brutalną codzienność, która w obliczu Huraganu Katrina pokazuje nam swoje najbrudniejsze barwy.

34. „Citizen: An American Lyric”– Claudia Rankine

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2014

Opis: A provocative meditation on race, Claudia Rankine’s long-awaited follow up to her groundbreaking book Don’t Let Me Be Lonely: An American Lyric.

Claudia Rankine’s bold new book recounts mounting racial aggressions in ongoing encounters in twenty-first-century daily life and in the media. Some of these encounters are slights, seeming slips of the tongue, and some are intentional offensives in the classroom, at the supermarket, at home, on the tennis court with Serena Williams and the soccer field with Zinedine Zidane, online, on TV-everywhere, all the time. The accumulative stresses come to bear on a person’s ability to speak, perform, and stay alive. Our addressability is tied to the state of our belonging, Rankine argues, as are our assumptions and expectations of citizenship. In essay, image, and poetry, Citizen is a powerful testament to the individual and collective effects of racism in our contemporary, often named „post-race” society.

35. „Fun Home: Tragikomiks rodzinny” – Alison Bechdel

Tytuł oryginalny: Fun Home

Rok premiery: 2006

Wydawnictwo: Timof i Cisi Wspólnicy

Opis: Kronika dzieciństwa i dojrzewania autorki na pensylwańskiej wsi, skupiająca się na ukazaniu skomplikowanej relacji córki z ojcem. Książka zawiera tematy takie jak orientacja seksualna, role płciowe, samobójstwo jak i znaczenie literatury w zrozumieniu siebie i rodziny. Tworzenie komiksu zajęło autorce siedem lat.

Książka została wielokrotnie nagrodzona i wyrózniona m.in. tytułem książki roku TIME 2006.

36. „Między światem a mną” – Ta-Nehisi Coates

Tytuł oryginalny: Between the World and Me

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Agora

Opis: Poruszająca książka o ojcostwie w kraju, który sprzysiągł się przeciwko swoim dzieciom.

Co znaczy być ojcem, kiedy się wie, że nie można swojego dziecka ochronić? Gdy ceną życia we własnym kraju i na własnych ulicach, jest władza nad ciałem? Gdy każdego dnia przedstawiciele twojego rządu mogą bez żadnej przyczyny zabrać twojego syna i odebrać mu ciało: skazać je na ból, na poniżenie i wreszcie na śmierć? Co znaczy być ojcem, gdy ciało twojego dziecka jest ciałem czarnoskórego nastolatka, a twoim krajem są Stany Zjednoczone Ameryki?

Ta-Nehisi Coates, jeden z najwybitniejszych afroamerykańskich twórców – publicysta, pisarz, autor komiksów – próbuje odpowiedzieć na te pytania w liście do syna – czułym, jak tylko czuły może być list ojca, i przenikliwym jak przystało na wybitny esej o kraju i rasie.

Między światem i mną to już współczesna klasyka, wydawniczy fenomen, który miliony czytelników uznały za wyraz własnych uczuć i opis kondycji rozdartej duszy Ameryki.

37. „Lata” – Annie Ernaux

Tytuł oryginalny: The Years

Rok premiery: 2018

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Annie Ernaux to bez wątpienia jedna z najważniejszych współczesnych pisarek francuskich, a jej autobiograficzne „Lata” po raz pierwszy ukazują się po polsku.

„Czy byłabym szczęśliwsza, mając inne życie?” – zdaje się stale pytać Ernaux, prowadząc nas przez kolejne dekady swej biografii, które w mistrzowskim laboratorium jej prozy stają się zarazem biografią całego pokolenia. Od czasów niedostatku po lata kapitalistycznego przesytu. Od powojennej młodości, kiedy rytm życia w małym normandzkim miasteczku wyznaczały święta religijne, po dorosłość, kiedy z religijną gorliwością czytało się Simone de Beauvoir. Od wstydu wychowania w robotniczej rodzinie po wstydliwe przyjemności klasy średniej. A wszystko to na tle wielkiej historii, której motywem przewodnim było wyzwolenie. Wyzwolenie polityczne, wyzwolenie seksualne, wyzwolenie z klasowych ograniczeń. Ernaux mierzy się z zagadnieniami rewolucji obyczajowej, postępującego konsumpcjonizmu i sekularyzacji, przywołuje przełomowe momenty dla historii Francji i Europy. „Chciałabym te liczne obrazy siebie, rozdzielone, niezsynchronizowane, połączyć nicią opowieści o swojej egzystencji od narodzin w czasie II wojny światowej aż do dzisiaj. O istnieniu poszczególnym, lecz jednocześnie wtopionym w historię pokolenia”.

Choć Ernaux boleśnie odsłania własne korzenie, udaje się jej zachować dystans, a dzięki brawurowej formie literackiej i wielkiej pisarskiej odwadze oddaje czytelnikom dzieło wybitne i kompletne – opowieść o sobie, konkretnej kobiecie, i o całej generacji, o każdym z nas.

38. „Dzicy detektywi” – Roberto Bolaño

Tytuł oryginalny: The Savage Detectives

Rok premiery: 2007

Wydawnictwo: MUZA S.A.

Opis: Opowieść o poetach, poezji i podrózach. Być może to powieść o wszystkim, bo jeśli powstają jeszcze powieści totalne – to ta nią właśnie jest.

Ulises Lima i Arturo Belano, dwóch poetów mieszkających w mieście Meksyk, poszukuje śladów mitycznej, acz zapomnianej poetki Cesarei Tinajero. Poszukiwania te zawioda ich do zaułków meksykańskiej stolicy, na pustynie stanu Sonora, do Hiszpanii, Francji i Izreala. Przez ich losy – relacjonowane przez przypadkowych świadków, fragmentaryczne, niepewne, nie zawsze wiarygodne, czasem trącące legendą – przewijają się dziesiątki postaci: barwnych, szalonych, zwykłych – przeróżnych. To wielka powieść o życiu i literaturze.

39. „Zanim dopadnie nas czas” – Jennifer Egan

Tytuł oryginalny: A Visit From the Goon Squad

Rok premiery: 2010

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis

Opis: Kiedy w środku dnia na chwilę się zatrzymasz, przestaniesz robić cokolwiek – czy słyszysz, jak płynie czas…? Oczywiście, że nie! Myślisz, że warto byłoby coś zmienić, ale nie masz czasu na małe sprawy, a co dopiero na rewolucje w swoim życiu. Dajesz się okradać. Powoli. Ze wszystkiego. Z marzeń, które snujesz coraz ciszej, po kryjomu.

Bennie Salazar, podstarzały punk i właściciel wytwórni płytowej, i jego asystentka Sasha – żadne z nich nie zna przeszłości drugiego. Poznaje ją jednak czytelnik wraz z intymnymi szczegółami i historiami innych postaci, które spotykali oni na swej drodze. Razem z bohaterami przechodzi od szumiących płyt analogowych i amatorskich kapeli punkowych wykrzykujących swoje emocje na żywiołowych koncertach jednoczących publiczność do „ściągania kawałków z neta”, mp3 i doskonałych nośników dźwięku. Aż łza się w oku kręci…

J. Egan po mistrzowsku – na miarę Pulitzera – i z ogromną psychologiczną wnikliwością przedstawia proces dojrzewania i starzenia się we współczesnych czasach nazywanych erą cyfrową.

Za powieść Zanim dopadnie nas czas Jennifer Egan otrzymała nagrodę Pulitzera oraz National Book Critics Circle Award. Telewizja HBO zakupiła prawa do nakręcenia na jej podstawie serialu. REBIS opublikował również tej autorki Niewidzialny cyrk i Spójrz na mnie. Jej opowiadania ukazują się na łamach takich czasopism, jak „The New Yorker”, „Harper’s Magazine” i „GQ”, pisuje też felietony do „The New York Times Magazine”.

40. „J jak jastrząb” – Helen Macdonald

Tytuł oryginalny: H Is for Hawk

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Już jako dziecko Helen Macdonald postanowiła zostać sokolniczką. Opanowała złożoną terminologię i przeczytała wszystkie klasyczne książki z tej dziedziny, w tym pełne opisów udręki arcydzieło T.H. White’a The Goshawk, w którym autor przedstawił mozolne układanie jastrzębia jako pojedynek duchowy.

Po śmierci ojca pogrążona w żałobie Helen myśli obsesyjnie o wyszkoleniu własnego jastrzębia. Za 800 funtów kupuje na szkockim nabrzeżu Mabel i zabiera ją do domu w Cambridge. Napełnia lodówkę karmą dla ptaka, wyłącza telefon i przystępuje do długiego, niezwykłego zadania, jakim jest ułożenie najdzikszego ze zwierząt.

„J jak jastrząb” to zapis duchowej podróży – bezlitośnie szczera opowieść o zmaganiach ze smutkiem i żałobą, w trakcie których autorka oswajała jastrzębia, sama zaś nabierała coraz więcej cech dzikiego zwierzęcia. Na książkę tę składa się również barwna jak kalejdoskop biografia wybitnego, targanego sprzecznościami powieściopisarza T.H. White’a. To książka o pamięci, naturze i narodzie, o tym, jak można podjąć próbę pogodzenia śmierci z życiem i miłością.

41. „Drobiazgi takie jak te” – Claire Keegan

Tytuł oryginalny: Small Things Like These

Rok premiery: 2021

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Bill Furlong od dziecka mieszka w niewielkim irlandzkim miasteczku, pracuje jako handlarz węglem, ma żonę oraz pięć córek. Czasy są trudne, dlatego Bill stara się robić swoje i nie mieszać się w cudze sprawy. Jak każdy w okolicy, słyszał plotki krążące o siostrach magdalenkach, które prowadzą przyklasztorną pralnię. Zakonnice zawsze jednak płacą mu na czas, dlatego tuż przed Bożym Narodzeniem 1985 roku Bill jedzie zawieźć im opał. To, co zobaczy za murami klasztoru, głęboko nim wstrząśnie. Musi zdecydować, czy potrafi to zignorować, czy zareaguje, burząc tym samym spokój swojej rodziny.

Claire Keegan jest mistrzynią krótkiej formy. Z zaledwie kilku słów buduje cały świat, tworząc uniwersalną opowieść o krzywdzie i życzliwości, o ludzkiej dobroci i milczącym przyzwoleniu na zło. Z empatią pochyla się nad tym, co najłatwiej przeoczyć, i nad tymi, których najtrudniej usłyszeć. To również głos w sprawie wstrząsających wydarzeń, do jakich dochodziło w klasztorach sióstr magdalenek w Irlandii, w których zajmowano się „upadłymi kobietami”. Drobiazgi takie jak te to poruszająca opowieść o codziennych aktach dobroci, które nieraz wymagają od nas największej odwagi, oraz o drobnych decyzjach, które składają się na nasze życie.

42. „Krótka historia siedmiu zabójstw”- Marlon James

Tytuł oryginalny: A Brief History of Seven Killings

Rok premiery: 2014

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Nagroda Bookera 2015! Mocny jamajski głos na literackiej mapie świata. Rozkołysana muzyką reggae historia zamachu na Boba Marleya.

Ta książka jest jak remake filmu „Nierówna walka’, w reżyserii Quentina Tarantino, do muzyki Boba Marleya, ze scenariuszem Olivera Stone’a i Williama Faulknera, doprawiony szczyptą marihuany najlepszego sortu! – tak o Krótkiej historii siedmiu zabójstw Marlona Jamesa napisała Michiko Kakutani, najważniejsza recenzentka „The New York Times”, umieszczając książkę w czołówce zestawienia 10 najważniejszych powieści roku.

Jamajka, rok 1976. Siedmiu uzbrojonych w karabiny maszynowe gangsterów szturmuje dom Boba Marley’a. Gwiazda reggae przeżyje, ale napastnicy nigdy nie zostaną pojmani… Ten głośny i jednocześnie osnuty tajemnicą zamach to punkt wyjścia niezwykłej powieści Marlona Jamesa. W „Krótkiej historii siedmiu zabójstw” jamajski pisarz odsłania kulisy tego ważnego w historii Jamajki zdarzenia, po mistrzowsku przeprowadza nas przez kolejne kręgi wtajemniczenia, nie szczędząc wulgaryzmów, nie stroniąc od krwi i przemocy, brutalnie wciąga w świat narkotyków i korupcji, sącząc do naszych uszu muzykę reggae i raz po raz dmuchając nam w twarz dymem o charakterystycznym, słodkawym zapachu. Obejmująca przeszło trzy dekady, przekraczająca granice kontynentów powieść Jamajczyka jest kroniką życia wielu niezapomnianych postaci – dzieci slumsów, baronów narkotykowych, dziennikarzy, prostytutek, gangsterów, a nawet agentów CIA.

Napisana z rozmachem, pomysłowa, ambitna, hipnotyzująca, jedna z najbardziej niezwykłych powieści XXI wieku! Nic dziwnego, że decyzję o przyznaniu „Krótkiej historii siedmiu zabójstw” prestiżowej nagrody Man Booker Prize jury podjęło jednomyślnie, w niespełna dwie godziny. Marlon James tym samym zdeklasował m.in. tak głośne tytuły ubiegłorocznej selekcji, jak „Małe życie” Hanyi Yanagihary. Stacja HBO, producent słynnej „Gry o tron”, już pracuje nad serialem będącym ekranizacją książki Jamajczyka.

43. „Powojnie: Historia Europy od roku 1945” – Tony Judt

Tytuł oryginalny: Postwar

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis

Opis: Ciągnąc opowieść aż do wyboru Benedykta XVI, Judt objaśnia współczesną historię i tożsamość Europy.

Mówi o nowych zjawiskach dotyczących całego kontynentu i różnych doświadczeniach Europy Wschodniej i Zachodniej. Czytamy o upadku komunizmu, greckiej wojnie domowej, skandynawskiej demokracji socjalnej, napięciach w wielojęzycznej Belgii, walkach w Irlandii Północnej i kraju Basków. To jednak nie tylko historia narodów, ale i ludzi: Churchilla i Mitteranda, generałów Franco i Jaruzelskiego, Berlusconiego i Stalina.

44. „Piąta pora roku” – N.K. Jemisin

Tytuł oryginalny: The Fifth Season

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: SQN

Opis: Każda era ma swój kres.
Laureatka Nagrody Hugo. Nominowana do Nagród Nebula i Locus.

Rozpoczął się czas końca.
Rozpoczął się wielką czerwoną wyrwą biegnącą przez środek kontynentu i plującą popiołem.
Rozpoczął się śmiercią syna i porwaniem córki.
Rozpoczął się zdradą i zaognieniem ran.
Oto Bezruch, przywykły do katastrof świat, gdzie mocą ziemi włada się jak bronią. I gdzie nie ma litości.

Essun, kobieta z pozoru zwyczajna, za nic ma nadchodzącą zagładę. Jej mąż właśnie jedno z ich dzieci zabił, a drugie uprowadził. Pogrążona w żałobie i rozdarta rozpaczą, przemierza dogorywający świat. Jest zdolna dokonać jeszcze większych zniszczeń, jeśli pomoże jej to odzyskać córkę.

45. „Argonauci” – Maggie Nelson

Tytuł oryginalny: The Argonauts

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Książka nagrodzona Amerykańską Nagrodą Krytyków Literackich.

Bestseller „New York Timesa”.

Maggie Nelson, amerykańska pisarka i intelektualistka, nawiązując do Barthes’owskiej interpretacji mitu o Argo, odnawia znaczenia najważniejszych dla siebie pojęć. Bo „Argonauci” to z jednej strony intymny opis doświadczeń autorki jako lesbijki, matki, córki i partnerki osoby niebinarnej, a z drugiej – erudycyjna rozprawa na temat tożsamości, seksualności i przemijania. Autorka sprawnie przeplata osobiste doświadczenia z teorią queer, psychologię z historią sztuki, filozofię z codziennością. Dzięki poświęceniu uwagi wyzwaniom, z jakimi mierzą się nieheteronormatywne pary kobiece na początku XXI wieku, i niejednokrotnie stawaniu w opozycji do głównego – męskiego – nurtu pisania o LGBTQ+, Argonauci bez wątpienia wpiszą się w historię literatury feministycznej.

46. „Szczygieł” – Donna Tartt

Tytuł oryginalny: The Goldfinch

Rok premiery: 2013

Wydawnictwo:

Opis: Jak daleko można się posunąć, by oszukać los?

Theo Decker cudem ratuje się z wybuchu. Z ruin muzeum wykrada niewielki, dziwnie fascynujący obraz. Ulubiony obraz matki, którą stracił w zamachu.

Szczygieł będzie towarzyszył Theo w podróży: od ekskluzywnych apartamentów przy Park Avenue po rozpustę półświatka w Las Vegas. Przez zakurzony labirynt podupadającego nowojorskiego antykwariatu po ciemne zakątki Amsterdamu. Obraz, który początkowo jest dla Theo bezcennym skarbem, z czasem sprowadzi go do podziemia handlarzy sztuką i sprawi, że Theo znajdzie się w samym środku śmiertelne niebezpiecznego, zaciskającego się kręgu.

Szczygieł to epicka powieść, która łączy w sobie elementy zagadki kryminalnej i Bildungsroman. To klasyczna opowieść o utracie i obsesji, przetrwaniu i tworzeniu siebie do nowa, i o bezlitosnych kolejach losu.

Szczygieł to największe wydarzenie literackie ostatniej dekady – powieść zdobyła Nagrodę Pulitzera, Andrew Carnegie Medal for Excellence in Fiction i Malaparte Prize, była nominowana do National Book Critics Circle Award, Women’s Prize for Fiction i ALA Notable Books. Została wybrana najlepszą książką roku 2013 przez „New York Timesa”, znalazła się na listach najlepszych powieści wielu opiniotwórczych mediów.

Donna Tartt, nazywana nowym Dickensem, została uznana jedną ze stu najbardziej wpływowych osób według magazynu „Time”.

47. „Odruch serca” – Toni Morrison

Tytuł oryginalny: A Mercy

Rok premiery: 2008

Wydawnictwo: Albatros

Opis: Najnowsza, poruszająca i nastrojowa powieść laureatki Nagrody Nobla i Nagrody Pulitzera, autorki Umiłowanej i Pieśni Salomonowej. Amerykańskie kolonie, schyłek XVII wieku. Szesnastoletnia Florence, czarnoskóra niewolnica, opowiada o swojej przeszłości. Odrzucona przez matkę, oddana jako ośmioletnie dziecko nowojorskiemu farmerowi, Jacobowi Vaarkowi, próbuje dojść przyczyny, dla której została potraktowana jak przedmiot przez najbliższą jej osobę. Historia dziewczyny splata się z opowieścią Rebeki, żony Vaarka, która po opuszczeniu Anglii, poślubieniu obcego mężczyzny i stracie kolejnych dzieci nie radzi sobie z życiem w nieprzychylnym jej środowisku. Mąż Rebeki wierzy, że obecność małej Florence pozwoli Rebece przezwyciężyć samotność.

48. „Persepolis”- Marjane Satrapi

Tytuł oryginalny: Persepolis

Rok premiery: 2003

Wydawnictwo: Story House Egmont

Opis: Jedna z najbardziej znanych i wielokrotnie nagradzanych powieści graficznych na świecie!

„Persepolis” to donośny głos sprzeciwu wobec narzuconego siłą religijnego reżimu. W komiksowej autobiografii Marjane Satrapi ukazuje początek rewolucji islamskiej w Iranie, swój kilkuletni pobyt w Wiedniu i powrót do kraju. „Persepolis” to dzieło uniwersalne, pełne niezwykle celnych obserwacji oraz obrazów, zabarwione zarówno humorem, jak i ironią czy nostalgią. Przed patosem chroni je jednak poczucie dystansu autorki, wspaniale współgrające z czarno-białymi, często symbolicznymi ilustracjami.

„Persepolis” zostało wyróżnione nagrodą za scenariusz roku na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Angoulême, a w 2007 roku powstała animowana adaptacja komiksu pod tym samym tytułem, która została nominowana do Oscara.

49. „Wegetarianka” – Han Kang

Tytuł oryginalny: The Vegetarian

Rok premiery: 2016

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Głośna powieść Han Kang, jednej z najwybitniejszych koreańskich pisarek, za którą zdobyła międzynarodową nagrodę The Man Booker Prize w 2016 roku. Historia kobiety, która chciała wyrazić swój bunt i zmienić swoją codzienność. Yong-hye i jej mąż prowadzą zwykłe życie. Gdy jednak makabryczne obrazy senne zaczynają nękać Yong-hye, niespodziewanie kobieta postanawia zrezygnować z jedzenia mięsa. W kraju, w którym społeczne obyczaje są ściśle przestrzegane, jej decyzja jest szokująca i zupełnie niezrozumiała. Wegetarianizm bohaterki spotka się ze sprzeciwem otoczenia i zburzy codzienny porządek jej życia. W całkowitej metamorfozie zarówno umysłu, jak i ciała niebezpieczne przedsięwzięcie zabierze Yong-hye w nieznane dla niej rejony. Odrzucenie mięsa będzie jedynie początkiem głębokiej przemiany.

50. „Zaufanie” – Hernan Diaz

Tytuł oryginalny: Trust

Rok premiery: 2022

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Zdobywca Nagrody Pulitzera 2023 w kategorii beletrystyka oraz jedna z ulubionych książek Baracka Obamy w 2022 roku.

W szaleństwie i blichtrze lat dwudziestych wszyscy w Nowym Jorku słyszeli o Benjaminie i Helen Raskach. On – legendarny finansista z Wall Street, ona – córka ekscentrycznych arystokratów. Razem wznieśli się na sam szczyt świata wypełnionego pozornie nieskończonym bogactwem. Jednak dekada ekscesów i spekulacji zbliża się już ku końcowi. Jaka była cena bajecznej fortuny Rasków? Oto tajemnica leżąca u źródeł „Zobligowań”, popularnej powieści z roku 1937, którą czytał chyba cały Nowy Jork. Lecz istnieją też inne wersje tej opowieści o uprzywilejowaniu i fałszu…

„Zaufanie” Hernana Diaza to elegancki dialog między tymi sprzecznymi narracjami, które autor stawia jednocześnie w opozycji do perspektywy jednej kobiety pragnącej za wszelką cenę oddzielić fakty od fikcji. W rezultacie powstała powieść rozgrywająca się na przestrzeni ponad stu lat, z każdą nową odsłoną coraz bardziej intrygująca, która wciąga czytelnika w poszukiwanie prawdy, a zarazem konfrontuje go z częstymi w osobistych relacjach pozorami, z potęgą pieniądza potrafiącą naginać rzeczywistość i wreszcie z łatwością, z jaką władza może manipulować faktami.

51. „Jej wszystkie życia” – Kate Atkinson

Tytuł oryginalny: Life After Life

Rok premiery: 2013

Wydawnictwo: Czarna Owca

Opis: A gdybyśmy tak mogli przeżywać nasze życie raz za razem, żeby wreszcie zrobić to jak należy? Czy to nie byłoby wspaniałe?

W 1910 roku, podczas szalejącej w Anglii śnieżycy, przychodzi na świat dziewczynka. I umiera, zanim zdąży zaczerpnąć pierwszy oddech.
W 1910 roku, podczas szalejącej w Anglii śnieżycy, rodzi się ta sama dziewczynka. I żyje, snując swoją opowieść.

Jak by to było, otrzymać od losu drugą szansę? A potem trzecią? Mieć nieskończoną liczbę możliwości, aby przeżyć swoje życie? Czy za którymś razem udałoby się ocalić świat przed przeznaczeniem, jakie jest mu pisane? I czy ktokolwiek chciałby to w ogóle uczynić?
Czytelnik podąża tropem Ursuli Todd, która raz po raz przeżywa najbardziej dramatyczne wydarzenia pierwszej połowy dwudziestego wieku.
Dowcip i wrażliwość Kate Atkinson pozwalają odnajdywać urok nawet w najbardziej ponurych momentach naszej historii, a jej niezwykły talent pisarski sprawia, że przeszłość ożywa wprost na naszych oczach.

Jej wszystkie życia to najwybitniejsza i najbardziej oryginalna powieść tej autorki, w której składa ona hołd temu, co najlepsze i najgorsze w człowieku.

52. „Sny o pociągach” – Denis Johnson

Tytuł oryginalny: Train Dreams

Rok premiery: 2011

Wydawnictwo:

Opis: W pierwszej połowie XX wieku wśród gór Idaho mieszkał Sam Grainier. Prosty, wrażliwy i nieco przesądny robotnik wynajmujący się do budowy linii kolejowych, naprawy mostów czy robót w lesie. Do pracy jeździł, kiedy była, do domu wracał, gdy kończyły się tygodnie znoju. Rytm tego życia przerwała tragedia – ogień strawił dom, zginęły ukochana żona i córeczka. I choć początkowo Sam nie może znaleźć ukojenia, z czasem na zgliszczach przeszłości, w pionierskim duchu swoich czasów, zaczyna budować przyszłość. A wszystko to w nieoczywistym i barwnym świecie amerykańsko-kanadyjskiego pogranicza, gdzie sen miesza się z jawą, duchy wkraczają w sprawy żywych, wilki oswajają ludzi, a samotnicze życie staje się receptą na tęsknotę za tym, co utracone.

Piękny język, niezwykła empatia i wyjątkowa umiejętność uchwycenia paradoksów natury ludzkiej – Denis Johnson to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych amerykańskich prozaików. Jego „Sny o pociągach” są metaforyczną i intymną opowieścią o stracie i samotności oraz o trudach godzenia się z upływającym czasem.

Książka została uznana za jeden z najlepszych tytułów 2011 roku przez „New York Times”, „Esquire”, „The New Yorker” i „Los Angeles Times”.

53. „Uciekinierka” – Alice Munro

Tytuł oryginalny: Runaway

Rok premiery: 2004

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Laureatka literackiej Nagrody Nobla.

Wszystkie bohaterki nagrodzonego prestiżową Man Booker Prize tomu opowiadań noblistki to uciekinierki, badające granice swojej wolności, a raczej klatki, jaką stało się ich życie. Szukają wyzwolenia i wydaje się, że zrobiły wszystko, by być gdzie indziej, spróbować czegoś innego, pójść za swoimi pragnieniami, uwolnić się od samotności i znaleźć szczęście, które wydaje się na wyciągnięcie ręki, lecz nigdy dostatecznie blisko, by je posmakować. Z pozornie prostych epizodów, buduje Munro nastroje pełne ulotnego dramatyzmu, który powoli przechodzi w melancholię i cichą zadumę nad możliwością i niemożliwością zmiany oraz stopnia, w jakim można wpłynąć na własny los.

54. „10 grudnia” – George Saunders

Tytuł oryginalny: Tenth of December

Rok premiery: 2013

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Bezlitosna diagnoza naszych czasów.

Eksperymenty na więźniach, skutki wojennej traumy, próba spisania własnej historii. Każdy z bohaterów George’a Saundersa to zwykły-niezwykły człowiek próbujący znaleźć własną drogę w osaczającej, lepkiej rzeczywistości.

W „10 grudnia” George Saunders pochyla się nad każdym ze swoich bohaterów, by snuć refleksję o słabości i sile, obojętności i zaangażowaniu, beznadziei i zaufaniu w świecie, w którym rządzi konsumpcjonizm, alienacja i zanik wartości.

Saunders to niekwestionowany mistrz opowiadania – formy, w której zamyka wszystkie bolączki, rozterki i lęki, towarzyszące na co dzień człowiekowi w XXI wieku. 10 grudnia to jedna z dziesięciu najważniejszych książek dekady w USA, finalistka National Book Awards, Bestseller New York Times’a.

55. „Wyniosłe wieże. Al-Kaida i atak na Amerykę” – Lawrence Wright

Tytuł oryginalny: The Looming Tower

Rok premiery: 2006

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Kiedy w 1979 roku wojska radzieckie najechały Afganistan, w obronie kraju stanęły wspierane przez Stany Zjednoczone grupy miejscowych partyzantów zwanych mudżahedinami. W wojnę zaangażował się także saudyjski milioner Osama bin Laden ze swoją grupą słabo wyszkolonych i źle zorganizowanych idealistycznych bojowników. Lawrence Wright na podstawie setek relacji, dokumentów i przeprowadzonych osobiście wywiadów opowiada, jak chaotyczna początkowa organizacja Bin Ladena z czasem przekształciła się w najskuteczniejszą grupę terrorystyczną w historii. Rysuje równocześnie szeroki kontekst historyczny, wyjaśnia, jak rozwijał się islamski fundamentalizm, i przedstawia jego ideologów. Podąża też śladem Johna O’Neilla – agenta FBI zajmującego się walką z terroryzmem – który jako jeden z pierwszych zdał sobie sprawę z rosnącego zagrożenia, jakim stała się Al-Kaida w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, i usiłował temu niebezpieczeństwu zapobiec. Książka Wrighta to wyczerpująca relacja na temat długiego ciągu zdarzeń, które doprowadziły do zamachów z 11 września.

„Wyniosłe wieże” otrzymały Nagrodę Pulitzera, Nagrodę Dziennikarską im. Helen Bernstein, Nagrodę im. Lionela Gelbera oraz Nagrodę Literacką „Los Angeles Times”. Weszły również do finału Nagrody Literackiej im. Arthura Rossa i były wymieniane wśród najlepszych książek roku w rankingach takich pism, jak „Time”, „Newsweek”, „The Washington Post”, „Chicago Tribune”, „The New York Times Book Review”, „San Francisco Chronicle”, „The New York Sun”, „The Economist”, „Newsday”, „Salon”, „New York”, „Los Angeles Times” i „Houston Chronicle”.

56. „The Flamethrowers” – Rachel Kushner

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2013

Opis: A big, ambitious American novel about young artist in New York and Rome in the mid-1970s. With appeal to fans of Jennifer Egan, Jonathan Franzen and Jeffrey Eugenides. '…one of the most compelling and enjoyable novels I’ve read this year’ Hari Kunzru

57. „Za grosze. Pracować i (nie) przeżyć” – Barbara Ehrenreich

Tytuł oryginalny: Nickel and Dimed

Rok premiery: 2001

Wydawnictwo: Grupa Wydawnicza Relacja

Opis: Klasyka reportażu wcieleniowego

Barbara Ehrenreich, amerykańska publicystka, dziennikarka, aktywistka społeczna, postanowiła dołączyć do milionów osób, które pracują w pełnym wymiarze godzin za najniższe stawki. Chciała na własnej skórze przekonać się, ile prawdy jest w stwierdzeniu, że praca – każda praca – może być przepustką do lepszego życia.

Ehrenreich opuściła swój dom i przyjmowała każdą ofertę. Była kelnerką, pokojówką hotelową, sprzątaczką, pomocnicą w domu opieki i sprzedawczynią. Mieszkała w przyczepach kempingowych i zdewastowanych pokojach motelowych. Szybko odkryła, że nie ma czegoś takiego jak zajęcie niewymagające kwalifikacji – prace wyglądające na proste wiążą się z wyczerpującym wysiłkiem fizycznym i umysłowym. Nauczyła się też, że jedna praca to za mało, aby zapewnić sobie najskromniejszy z możliwych dach nad głową i podstawowe wyżywienie.

„Za grosze. Pracować i (nie)przeżyć” ukazuje Amerykę najtańszych moteli, przydrożnych restauracji, absurdalnych akcji pomocy społecznej i desperackich sposobów na przetrwanie. Barbara Ehrenreich odkrywa, jak wysokie koszty psychiczne, zdrowotne i społeczne ponoszą osoby, które próbują się utrzymać za minimalną pensję. To także obraz kraju, który toleruje nieludzki system reguł podporządkowanych wydajności, sprzeczny z deklarowanymi wartościami wolności i demokracji.

Jubileuszowe wydanie zostało poprzedzone przedmową Matthew Desmonda, autora książki Eksmitowani, który wyjaśnia, dlaczego mimo upływu dwudziestu lat reportaż Barbary Ehrenreich jest coraz bardziej i coraz boleśniej aktualny.

58. „Stay True” – Hua Hsu

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2022

Opis: From the New Yorker staff writer Hua Hsu, a gripping memoir on friendship, grief, the search for self, and the solace that can be found through art.

In the eyes of eighteen-year-old Hua Hsu, the problem with Ken–with his passion for Dave Matthews, Abercrombie & Fitch, and his fraternity–is that he is exactly like everyone else. Ken, whose Japanese American family has been in the United States for generations, is mainstream; for Hua, the son of Taiwanese immigrants, who makes 'zines and haunts Bay Area record shops, Ken represents all that he defines himself in opposition to. The only thing Hua and Ken have in common is that, however they engage with it, American culture doesn’t seem to have a place for either of them.

But despite his first impressions, Hua and Ken become friends, a friendship built on late-night conversations over cigarettes, long drives along the California coast, and the textbook successes and humiliations of everyday college life. And then violently, senselessly, Ken is gone, killed in a carjacking, not even three years after the day they first meet.

Determined to hold on to all that was left of one of his closest friends–his memories–Hua turned to writing. Stay True is the book he’s been working on ever since. A coming-of-age story that details both the ordinary and extraordinary, Stay True is a bracing memoir about growing up, and about moving through the world in search of meaning and belonging.

59. „Middlesex” – Jeffrey Eugenides

Tytuł oryginalny: Middlesex

Rok premiery: 2002

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Wiosną 1974 roku Calliope Stephanides, uczennica szkoły dla dziewcząt w Grosse Point, w stanie Michigan, odkrywa w sobie pociąg fizyczny do koleżanki z klasy, truskawkowej blondyny, namiętnej palaczki papierosów, przejawiającej wyraźne talenty aktorskie. Uczucie się rozwija, a Callie zaczyna podejrzewać, że jest inna niż reszta dziewcząt. W rzeczywistości nie jest dziewczyną. Wytłumaczeniem tego dziwnego stanu rzeczy jest rzadka mutacja genetyczna, zapoczątkowana w małym miasteczku w Azji Mniejszej przez parę kochanków. Niesiona przez przodków Callie od czasów upadającego imperium tureckiego, ujawniła się u Callie, czyniąc z niej hermafrodę. Chociaż epickie podróże genu już się zakończyły, jej własna odyseja dopiero się zaczyna.

—– RECENZJA —–

60. „Heavy” – Kiese Laymon

(brak polskiego tłumaczenie)

Rok premiery: 2018

Opis: In this powerful and provocative memoir, genre-bending essayist and novelist Kiese Laymon explores what the weight of a lifetime of secrets, lies, and deception does to a black body, a black family, and a nation teetering on the brink of moral collapse.

Kiese Laymon is a fearless writer. In his essays, personal stories combine with piercing intellect to reflect both on the state of American society and on his experiences with abuse, which conjure conflicted feelings of shame, joy, confusion and humiliation. Laymon invites us to consider the consequences of growing up in a nation wholly obsessed with progress yet wholly disinterested in the messy work of reckoning with where we’ve been.

In Heavy, Laymon writes eloquently and honestly about growing up a hard-headed black son to a complicated and brilliant black mother in Jackson, Mississippi. From his early experiences of sexual violence, to his suspension from college, to his trek to New York as a young college professor, Laymon charts his complex relationship with his mother, grandmother, anorexia, obesity, sex, writing, and ultimately gambling. By attempting to name secrets and lies he and his mother spent a lifetime avoiding, Laymon asks himself, his mother, his nation, and us to confront the terrifying possibility that few in this nation actually know how to responsibly love, and even fewer want to live under the weight of actually becoming free.

A personal narrative that illuminates national failures, Heavy is defiant yet vulnerable, an insightful, often comical exploration of weight, identity, art, friendship, and family that begins with a confusing childhood—and continues through twenty-five years of haunting implosions and long reverberations.

61. „Demon Copperhead” – Barbara Kingsolver

Tytuł oryginalny: Demon Copperhead

Rok premiery: 2022

Wydawnictwo: Filia

Opis: „Demon Copperhead” to genialna powieść, która zachwyca, przykuwa uwagę i porusza do głębi, opisując niezwykłą podróż młodego bohatera ku dojrzałości.

Rozgrywająca się w południowych Appalachach powieść „Demon Copperhead”, to historia chłopca urodzonego przez nastoletnią samotną matkę w przyczepie mieszkalnej, który nie ma nic poza odziedziczonymi po zmarłym ojcu rudymi włosami i urodą, zjadliwym dowcipem i nieposkromionym darem przetrwania. Demon opisuje własnym, bezlitośnie szczerym głosem problemy współczesnego świata, doświadczenia opieki zastępczej, pracę dzieci, zaniedbane szkoły, sukcesy sportowe, uzależnienia, zgubne miłości i druzgocące straty. Jednocześnie musi zmierzyć się z tym, że sam pozostaje niewidzialny w kulturze popularnej, bo nawet superbohaterowie opuścili prowincję i wolą wielkie miasta.

Wiele pokoleń wstecz Charles Dickens przy pisaniu „Davida Copperfielda” posiłkował się własnym doświadczeniem, bo z pierwszej ręki znał zjawisko ubóstwa i jego szkodliwy wpływ na dzieci. Problemy nękające współczesne mu społeczeństwo po dziś dzień pozostają nierozwiązane.

Przenosząc wiktoriańską powieść w realia współczesnego amerykańskiego Południa, Barbara Kingsolver odwołuje się do gniewu i współczucia dziewiętnastowiecznego autora, a przede wszystkim do jego wiary w to, że dobra historia może odmienić rzeczywistość.

„Demon Copperhead” przemawia w imieniu nowego pokolenia zagubionych chłopców i tych wszystkich osób urodzonych w pięknych, choć przeklętych miejscach, których nie potrafią opuścić.

„Demon Copperhead” to powieść z gatunku: jedna na pokolenie, która łamie twoje serce, a potem je naprawia w taki sposób, w jaki potrafią tylko najlepsze powieści.

—– RECENZJA —–

62. „10:04” – Ben Lerner

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2014

Opis: In the last year, the narrator of 10:04 has enjoyed unlikely literary success, has been diagnosed with a potentially fatal medical condition, and has been asked by his best friend to help her conceive a child. In a New York of increasingly frequent superstorms and social unrest, he must reckon with his own mortality and the prospect of fatherhood in a city that might soon be underwater.

A writer whose work Jonathan Franzen has called „hilarious . . . cracklingly intelligent . . . and original in every sentence,” Lerner captures what it’s like to be alive now, during the twilight of an empire, when the difficulty of imagining a future is changing our relationship to both the present and the past.

63. „Veronica” – Mary Gaitskill

Tytuł oryginalny: Veronica

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis

Opis: Najnowsza powieść Mary Gaitskill – autorki scenariusza do głośnego filmu Sekretarka – jedna z dziesięciu najlepszych ksiażek 2005 roku wg „New York Timesa”. Alison, piękna modelka z paryskich wybiegów, teraz zdegradowana do roli sprzątaczki. Veronica, kobieta cyniczna, nie grzesząca urodą, chora na AIDS. Co je łączy? Ich losy splatają się, by nadać ich życiu nowy sens. Veronica to głęboko przejmująca powieść, obnażająca blaski i cienie życia modelek, ukazująca z pełną brutalnością także jej ciemną stronę – alkoholowych i narkotykowych libacji, seksu, który staje się towarem i sposobem na osiągnięcie sukcesu. To jednak także jeden z najpiękniejszych literackich portretów kobiecych, jakie powstały w ostatnich latach.

64. „Wierzyliśmy jak nikt” – Rebecca Makkai

Tytuł oryginalny: The Great Believers

Rok premiery: 2018

Wydawnictwo: Poznańskie

Opis: Epicka powieść o przyjaźni i odkupieniu w obliczu tragedii, finalistka nagrody Pulitzera oraz National Book Award, a przy tym jedna z najważniejszych książek ostatnich lat wg „New York Timesa”, „The Washington Post” i „Entertainment Weekly”.

W 1985 roku młody Yale Tishman, dyrektor rozwoju chicagowskiej galerii sztuki, zamierza namieszać w środowisku amerykańskiej bohemy, wprowadzając na wystawę zbiór nadzwyczaj udanych obrazów z lat 20. Jego kariera zdaje się kwitnąć, ale wokół AIDS zbiera okrutne żniwo – przyjaciele Yale’a jeden po drugim umierają i wkrótce zostaje on niemal zupełnie sam.

Trzydzieści lat później Fiona, przyjaciółka Yale’a, próbuje odnaleźć w Paryżu swoją zaginioną córkę. Zatrzymuje się na pewien czas u starego przyjaciela, znanego fotografa, który przed laty uwiecznił chicagowską epidemię. Z czasem kobieta zdaje sobie sprawę, w jak wielkim stopniu wydarzenia sprzed lat mogą ukształtować nas samych i nasze relacje z najbliższymi.

Losy Yale’a i Fiony przeplatają się na przestrzeni lat, zabierając tym samym czytelników w rozdzierającą podróż przez lata osiemdziesiąte aż po chaos czasów współczesnych.

65. „Spisek przeciwko Ameryce” – Philip Roth

Tytuł oryginalny: The Plot Against America

Rok premiery: 2004

Wydawnictwo: Spółdzielnia wydawnicza Czytelnik

Opis: Philip Roth od lat diagnozuje Amerykę, wykazując kruchość jej rzekomo fundamentalnej tolerancyjności i demokracji. W swojej wielkiej amerykańskiej trylogii – „Amerykańska sielanka”, „Poślubiłam komunistę”, „Ludzka skaza” – odmalowuje wielokulturowego molocha społecznego, podatnego na autodestruktywne fobie i mody ideologiczne: lewacki anarchizm, prawicowy despotyzm, rasizm.
„Spisek przeciwko Ameryce” wpisuje się właśnie w ten najlepszy nurt pisarstwa wielokrotnego kandydata do literackiego Nobla, godnego następcy wielkich mistrzów prozy zza oceanu. W tej powieści Roth poddaje Amerykę eksperymentowi historii alternatywnej: co by było gdyby w roku 1940, u szczytu szalejącej za Atlantykiem gorączki II wojny światowej, Stany Zjednoczone zaraziły się faszyzmem, wybierając na prezydenta nie F.D. Roosevelta, lecz Charlesa Lindbergha – legendarnego awiatora, sympatyzującego (o czym świadczą dołączone do książki dokumenty) z ideologią nazistowską? Z dnia na dzień, na oczach żydowskiego dziecka – narratorem jest tu bowiem mały Philip – bezpieczny świat dobrobytu i miłości bliźniego zmienia się w poligon uprzedzeń, nienawiści i szykan, których główną ofiarą padają Żydzi. „Kwestia żydowska” znajduje znane z historii rozwiązania: izolacja, ostracyzm, obozy koncentracyjne.
Cóż, że historia dopisała do tej fantazji happy end? Eksperyment Rotha powiódł się znakomicie.

66. „We the Animals” – Justin Torres

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2011

Opis: In this award-winning, groundbreaking debut, Justin Torres plunges us into the chaotic heart of one family, the intense bonds of three brothers, and the mythic effects of this fierce love on the people we must become.

“A tremendously gifted writer whose highly personal voice should excite us in much the same way that Raymond Carver’s or Jeffrey Eugenides’s voice did when we first heard it.”— The Washington Post

Three brothers tear their way through childhood— smashing tomatoes all over each other, building kites from trash, hiding out when their parents do battle, tiptoeing around the house as their mother sleeps off her graveyard shift. Paps and Ma are from Brooklyn—he’s Puerto Rican, she’s white—and their love is a serious, dangerous thing that makes and unmakes a family many times. Life in this family is fierce and absorbing, full of chaos and heartbreak and the euphoria of belonging completely to one another. From the intense familial unity felt by a child to the profound alienation he endures as he begins to see the world, this beautiful novel reinvents the coming-of-age story in a way that is sly and punch-in-the-stomach powerful.

67. „Far from the Tree: Parents, Children, and the Search for Identity” – Andrew Solomon

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2012

Opis: Andrew Solomon’s startling proposition in Far from the Tree is that being exceptional is at the core of the human condition—that difference is what unites us. He writes about families coping with deafness, dwarfism, Down’s syndrome, autism, schizophrenia, or multiple severe disabilities; with children who are prodigies, who are conceived in rape, who become criminals, who are transgender. While each of these characteristics is potentially isolating, the experience of difference within families is universal, and Solomon documents triumphs of love over prejudice in every chapter.

All parenting turns on a crucial question: to what extent should parents accept their children for who they are, and to what extent they should help them become their best selves. Drawing on ten years of research and interviews with more than three hundred families, Solomon mines the eloquence of ordinary people facing extreme challenges.

Elegantly reported by a spectacularly original and compassionate thinker, Far from the Tree explores how people who love each other must struggle to accept each other—a theme in every family’s life.

68. „Przyjaciel” – Sigrid Nunez

Tytuł oryginalny: The Friend

Rok premiery: 2018

Wydawnictwo: Pauza

Opis: Bezimienna główna bohaterka nagle traci przyjaciela, który bardzo wiele dla niej znaczył. Pozostaje po nim pustka… i wielki, przygarnięty przez niego dog arlekin. Kto miałby się nim zająć? Niechętna zwierzętom wdowa w podeszłym wieku? Nieobecna, skłócona ze zmarłym córka, która nawet nie pofatygowała się na pogrzeb?

W nagrodzonej prestiżową National Book Award z 2018 roku powieści Sigrid Nunez w sposób błyskotliwy i przenikliwy opowiada o przyjaźni, miłości i śmierci, jak też o wartościach, jakie do naszej egzystencji wnoszą zwierzęta. Kto komu bardziej pomaga w trudnych chwilach – one nam czy my im? Wzruszająca, mądra powieść o tym, co w życiu najważniejsze.

69. „The New Jim Crow” – Michelle Alexander

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2010

Opis: In this incisive critique, former litigator-turned-legal-scholar Michelle Alexander provocatively argues that we have not ended racial caste in America: we have simply redesigned it. Alexander shows that, by targeting black men and decimating communities of color, the U.S. criminal justice system functions as a contemporary system of racial control, even as it formally adheres to the principle of color blindness. The New Jim Crow challenges the civil rights community — and all of us – -to place mass incarceration at the forefront of a new movement for racial justice in America.

70. „All Aunt Hagar’s Children” – Edward P. Jones

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2006

Opis: Edward P. Jones, a prodigy of the short story, returns to the form that first won him praise in this new collection of stories, All Aunt Hagar’s Children. Here he turns an unflinching eye to the men, women, and children caught between the old ways of the South and the temptations that await them in the city, people who in Jones’s masterful hands emerge as fully human and morally complex. With the legacy of slavery just a stone’s throw behind them and the future uncertain, Jones’s cornucopia of characters will haunt readers for years to come.

71. „Trylogia kopenhaska” – Tove Ditlevsen

Tytuł oryginalny: The Copenhagen Trilogy

Rok premiery: 2021

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Wybitna Trylogia kopenhaska duńskiej poetki i prozaiczki Tove Ditlevsen w końcu trafia w ręce polskiego czytelnika. W podzielonej na trzy części książce urodzona przed wojną autorka opisuje kolejne etapy swojego burzliwego życia – dzieciństwo spędzone w ubogiej rodzinie w kopenhaskiej dzielnicy robotniczej, młodość wypełnioną pierwszymi próbami literackimi i miłosnymi tęsknotami oraz dorosłość naznaczoną nieudanymi związkami i głębokim uzależnieniem od opiatów. W opisach różnorodności kobiecego doświadczenia Ditlevsen jest bezkompromisowo szczera, a jednocześnie nieuchwytna, jakby pomimo wielkiego talentu nie mogła uwierzyć, że kilka słów zapisanych na kartce wystarczy, by przekazać prawdę o własnym życiu. „Wiem, że to straszne nie być normalnym, i sama muszę się męczyć z udawaniem, że jestem normalna” – pisze nastoletnia Tove. A w jej życiu szczęście nieustannie miesza się ze smutkiem, pragnienie zmian ze stagnacją, a trzeźwość myśli z narastającym szaleństwem.

Ditlevsen na wiele lat przed Eleną Ferrante stworzyła przejmującą opowieść o awansie społecznym, porzuceniu własnych korzeni i miłości pełnej poświęceń. Jednak podczas gdy autorka Genialnej przyjaciółki potrzebowała do tego dwóch głównych bohaterek, duńskiej pisarce wystarczy tylko jedna – ona sama.

72. „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” – Swietłana Aleksijewicz

Tytuł oryginalny: Secondhand Time

Rok premiery: 2016

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Nie sposób go z nikim pomylić, choć jest podobny i zarazem niepodobny do reszty ludzkości. Ma własny słownik i doskonale wie, co jest dobre, a co złe. Paszport radziecki przechowuje jako najcenniejszy skarb. Homo sovieticus.

Nie umarł wraz z upadkiem imperium, za to musiał stawić czoła nowej rzeczywistości, gdy wbrew przewidywaniom Marksa po socjalizmie nastąpił kapitalizm, ojczyznę zastąpił supermarket, a władzę przejęli handlarze i cinkciarze. Wiecznie żywy, chętnie opowiada o swoich bohaterach i męczennikach, o nadziejach i rozczarowaniach, o złości, frustracji i zderzeniu z rzeczywistością. To z tych opowieści, domowych i osobistych składa się niezwykła książka wybitnej białoruskiej autorki, laureatki literackiej Nagrody Nobla.

Swietłana Aleksijewicz po raz kolejny oddaje hołd zwykłemu człowiekowi, którego losy przeplatają się z Historią.

Książka Aleksijewicz została uznana za najlepszą książkę 2013 roku we Francji, a jej autorka otrzymała francuską nagrodę Médicis w kategorii esej.

73. „The Passage of Power” – Robert Caro

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2012

Opis: The fourth volume in Caro’s monumental biography of Lyndon Johnson follows Johnson through his volatile relationship with John and Robert Kennedy in the fight for the 1960 Democratic nomination for president and through Johnson’s unhappy vice presidency.

74. „Olive Kitteridge” – Elizabeth Strout

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2008

Opis: Olive Kitteridge might be described by some as a battle axe or as brilliantly pushy, by others as the kindest person they had ever met. Olive herself has always been certain that she is 100% correct about everything – although, lately, her certitude has been shaken. This indomitable character appears at the centre of these narratives that comprise Olive Kitteridge. In each of them, we watch Olive, a retired schoolteacher, as she struggles to make sense of the changes in her life and the lives of those around her – always with brutal honesty, if sometimes painfully. Olive will make you laugh, nod in recognition, as well as wince in pain or shed a tear or two. We meet her stoic husband, bound to her in a marriage both broken and strong, and her own son, tyrannised by Olive’s overbearing sensitivities. The reader comes away, amazed by this author’s ability to conjure this formidable heroine and her deep humanity that infiltrates every page.

75. „Drzwi na Zachód” – Mohsin Hamid

Tytuł oryginalny: Exit West

Rok premiery: 2017

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: W kraju stojącym na krawędzi wojny domowej spotyka się dwoje młodych ludzi – zmysłowa, zaciekle broniąca swej niezależności Nadia i łagodny, powściągliwy Saeed. Wdają się w sekretny romans, ale już wkrótce rozruchy ogarniające miasto zamykają bohaterów w niedojrzałej intymności ich związku. Kiedy zamieszki wybuchają z pełną siłą, zmieniając znajome ulice w mozaikę wojskowych posterunków i wybuchających bomb, do ich uszu zaczynają docierać plotki o drzwiach – drzwiach, które mogą błyskawicznie przenieść ludzi w odległe miejsca, chociaż jest to niebezpieczne i kosztowne. W miarę jak nasila się przemoc, Nadia i Saeed dochodzą do wniosku, że nie mają już wyboru. Porzucając ojczyznę i dawne życie, znajdują drzwi i przez nie przechodzą…

Książka „Drzwi na Zachód” śledzi losy tych niezwykłych postaci, wkraczających w zupełnie nieznaną im i niepewną przyszłość, starających się pozostać wiernymi sobie nawzajem, swojej przeszłości, samej istocie tego, kim naprawdę są. Napisana w sposób bardzo osobisty i z ogromnym polotem, opowiada niezapomnianą historię miłości, lojalności i odwagi, która jest nie tylko obecnie na czasie, ale też ponadczasowa.

76. „Jutro, jutro i znów jutro” – Gabrielle Zevin

Tytuł oryginalny: Tomorrow, and Tomorrow, and Tomorrow

Rok premiery: 2022

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Opis: Dwoje zauroczonych sobą przyjaciół, Sam i Sadie, staje się partnerami w świecie projektowania gier wideo. Niespodziewany sukces przynosi im nie tylko sławę i radość, ale też stawia przed nimi najtrudniejszą życiową układankę, w której trzeba pogodzić pracę, przyjaźń, rodzinę i miłość…

W mroźny grudniowy dzień Sam Masur wysiada z wagonu metra i w tłumie czekających na peronie ludzi widzi Sadie Green. Wykrzykuje jej imię. Dziewczyna przez chwilę udaje, że nie słyszy, lecz potem się odwraca i… niezwykła historia zostaje wprawiona w ruch. Jeszcze przed ukończeniem studiów Sam i Sadie tworzą swój pierwszy superprzebój – grę Ichigo. Z dnia na dzień świat leży u ich stóp. Oboje są młodzi, genialni, bogaci i sławni. To jednak nie ochroni ich przed przerostem twórczych ambicji i uczuciowymi zawodami…

Olśniewająca, misternie skonstruowana powieść ukazuje istotę dojrzewania i emocjonalnej tożsamości, ale przede wszystkim akcentuje potrzebę bycia kochanym i kochania. Tak, to jest historia miłosna, ale zupełnie nie taka, jakie dotąd czytaliście…

Najlepsza powieść 2022 roku według Goodreads, Amazon, „Time” i Apple

77. „Nasze małżeństwo” – Tayari Jones

Tytuł oryginalny: An American Marriage

Rok premiery: 2018

Wydawnictwo: Otwarte

Opis: Droga Celestial i Roya do ślubu była dość wyboista. Obydwoje z silnymi charakterami, ambitni, miotali się, zanim ostatecznie przyjęli role męża i żony.

Osiemnaście miesięcy. Tyle zdążyli nacieszyć się sobą.

Jedna noc i fatalny zbieg okoliczności. Tyle wystarczyło, by Roy trafił do więzienia, a Celestial stała się żoną skazańca.

Przed nimi wyzwanie, któremu musi sprostać ich uczucie, wierność i zaangażowanie.

Tayari Jones boleśnie i bez uprzedzenia uderza w instytucję małżeństwa i zadaje pytanie: czy w związku ważniejsze jest MY czy JA? „Nasze małżeństwo” to wnikliwe i wstrząsające wejście w intymne życie dwojga ludzi w chwili dramatycznej próby.

78. „Septologia” – Jon Fosse

Tytuł oryginalny: Septology

Rok premiery: 2022

Wydawnictwo: ArtRage

Opis: Malarz i wdowiec Asle mieszka samotnie w domu w Dylgja. Jedynymi osobami, z którymi wciąż się widuje, są jego sąsiad, rybak Åsleik i Beyer, właściciel galerii w Bjørgvin, kilka godzin jazdy na południe. W Bjørgvin mieszka także drugi Asle, jego sobowtór, a może cień albo druga wersja tego samego życia? Pierwszy z nich stał się religijny, rzucił picie i odniósł sukces, drugiemu przypadł trudniejszy los. Wszystko powoli zmierza do spotkania obu malarzy.

W tej porywającej rytmem, hipnotycznej prozie Fosse stawia fundamentalne pytania: co czyni nas tym, kim jesteśmy? Dlaczego prowadzimy takie, a nie inne życie? Z pomocą retrospekcji norweski mistrz portretuje życie obu malarzy, tworząc przejmujący obraz kondycji ludzkiej.

„Septologia” opowiada o sprawach najważniejszych: o naturze sztuki, Bogu, przemijaniu, nałogach, miłości i śmierci.

79. „Instrukcja dla pań sprzątających” – Lucia Berlin

Tytuł oryginalny: A Manual for Cleaning Women

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Zbiór wybranych opowiadań amerykańskiej pisarki, słynącej z krótkich form literackich. Opowiadania Berlin zawarte w tym zbiorze są najbardziej znanymi utworami urodzonej w 1936 roku autorki. Ich cechą charakterystyczną jest skupienie na najbardziej ulotnych momentach życia, wydarzeniach pozornie nieistotnych lub takich, których w codziennej rutynie już nie zauważamy.

Historie te rozgrywają się w miejscach, które Berlin znała najlepiej: w Chile, w Meksyku, na Zachodzie Stanów Zjednoczonych oraz w Kalifornii, mają swobodny, bezpośredni, łatwo przyswajalny styl, który wyróżnia tę twórczość. Opowiadane są niewymuszonym konwersacyjnym tonem i z ujmującą, często liryczną oszczędnością. Opowiadania, w których Berlin opisywała chwile codziennych objawień, rzucają na ludzkie życie piękne, miękkie, niesłabnące światło. To jedna z naszych najlepszych pisarek.
„San Francisco Chronicle”

80. „Historia zaginionej dziewczynki” – Elena Ferrante

Tytuł oryginalny: The Story of the Lost Child

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Ostatni tom bestsellerowej serii, którą otwiera „Genialna przyjaciółka”. W skład tetralogii wchodzą również „Historia nowego nazwiska oraz Historia ucieczki”. Wszystkie powieści odniosły międzynarodowy sukces i zostały docenione także w środowisku pisarskim.

Elenę i Lilę łączy niełatwa więź oparta na miłości, nienawiści, zazdrości, dominacji i podległości. Wspólnie wychowywały się na przedmieściach Neapolu. Elena zdecydowała się opuścić rodzinne miasto, aby kontynuować edukację w Pizie. W trakcie studiów została poczytną pisarką, a potem żoną nobilitowanego wykładowcy i matką.

Tymczasem Lila pozostała w rodzinnym mieście, wyszła za mąż w wieku szesnastu lat, urodziła synka. Z czasem porzuciła dostatnie życie przy boku męża, podjęła ciężką pracę w fabryce. W końcu kobiecie udaje się odnieść sukces zawodowy, jednak żyje w miejscu, gdzie rządzą nepotyzm, szowinizm i przestępczość.

Ostatecznie losy dwóch przyjaciółek ponownie się splatają w mieście, które je kiedyś połączyło…

81. „Pulphead” – John Jeremiah Sullivan

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2011

Opis: In Pulphead, John Jeremiah Sullivan takes us on an exhilarating tour of our popular, unpopular, and at times completely forgotten culture. Simultaneously channeling the gonzo energy of Hunter S. Thompson and the wit and insight of Joan Didion, Sullivan shows us—with a laidback, erudite Southern charm that’s all his own—how we really (no, really) live now.

In his native Kentucky, Sullivan introduces us to Constantine Rafinesque, a nineteenth-century polymath genius who concocted a dense, fantastical prehistory of the New World. Back in modern times, Sullivan takes us to the Ozarks for a Christian rock festival; to Florida to meet the alumni and straggling refugees of MTV’s Real World, who’ve generated their own self-perpetuating economy of minor celebrity; and all across the South on the trail of the blues. He takes us to Indiana to investigate the formative years of Michael Jackson and Axl Rose and then to the Gulf Coast in the wake of Katrina—and back again as its residents confront the BP oil spill.

Gradually, a unifying narrative emerges, a story about this country that we’ve never heard told this way. It’s like a fun-house hall-of-mirrors tour: Sullivan shows us who we are in ways we’ve never imagined to be true. Of course we don’t know whether to laugh or cry when faced with this reflection—it’s our inevitable sob-guffaws that attest to the power of Sullivan’s work.

82. „Czas huraganów” – Fernanda Melchor

Tytuł oryginalny: Hurricane Season

Rok premiery: 2020

Wydawnictwo: Mova

Opis: Grupa dzieci z La Matosy, zubożałej wioski w Meksyku, dokonuje makabrycznego odkrycia. W mętnych wodach kanału znajduje rozkładające się ciało miejscowej wiedźmy. Była ona postrachem mężczyzn i ratunkiem dla kobiet. Każdy z bohaterów wnosi do dochodzenia nowe szczegóły, nowe akty zepsucia i brutalności. Prawda przenika do gleby, zatruwając wszystko dookoła.

Śledztwo odsłania mroczny świat, w którym dominują bieda, przemoc, mizoginia i najmroczniejszy erotyzm. Gdzie uprzedzenia i wykluczenie społeczne wyznaczają los i umacniają piekielny krąg. Gdzie beznadziejność osiąga punkt kulminacyjny i doprowadza do zabójstwa wiedźmy, której zwłoki są jak oko huraganu, przekraczające czas i przestrzeń, obserwujące wirowanie opowieści utkanych w przeszłości i przenikających teraźniejszość.

Historia przedstawiona przez Fernandę Melchor, rozgrywająca się w wyimaginowanym miasteczku La Matosa, pozornie przypominającym meksykański stan Veracruz, szybko przekracza ograniczenia związane z historią kryminalną. Winowajcy są wymieniani na początku narracji, wobec czego najważniejsze staje się pytanie o to, dlaczego. Napisana z brutalnym liryzmem nakreśla okrutny, a zarazem fascynujący portret Meksyku. Stawia także odwieczne pytania o naturę zła.

83. „Straszliwa zieleń” – Benjamín Labatut

Tytuł oryginalny: When We Cease to Understand the World

Rok premiery: 2021

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Kto może decydować o tym, jak powinniśmy kierować światem?

Odpowiedzi na to pytanie szukają bohaterowie Labatuta – samotnicy o wielkiej fantazji, nieprzystosowani dziwacy, odludki coraz bardziej uciekające w świat swoich rojeń. A przy tym: wielcy wynalazcy, którzy zmienili oblicze współczesnej nauki.

To podróż przez szalony, nieraz okrutny XX wiek: czas wielkich odkryć i wielkich zbrodni, które nierozerwalnie splatają się w biografiach bohaterów Straszliwej zieleni. Autor prowadzi nas przez sanatoria dla gruźlików, okopy I wojny światowej, komory gazowe Auschwitz i aule największych uniwersytetów. Opisuje naukową rewolucję oraz największych rewolucjonistów: tych, którzy potrafili odkrywać nowe światy, ale długo pozostawali ich jedynymi mieszkańcami.

Benjamín Labatut, podobnie jak oni, dostrzega cały wszechświat tam, gdzie inni widzą coś pozbawionego znaczenia i głębi. Sprawnie łącząc fakty z fikcją, tworzy uniwersalną opowieść o potędze nauki i wyobraźni, ludzkich upadkach oraz tym, jak wiele jesteśmy w stanie poświęcić w imię tego, w co wierzymy.

84. „Cesarz wszech chorób”- Siddhartha Mukherjee

Tytuł oryginalny: The Emperor of All Maladies

Rok premiery: 2010

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Siddhartha Mukherjee opowiada historię raka, poczynając od pierwszych odnotowanych przypadków sprzed tysięcy lat, a kończąc na czasach współczesnych, badając ten temat z precyzją biologa molekularnego, perspektywą historyka i pasją biografa. W rezultacie powstała przejrzysta i niezwykle błyskotliwa kronika choroby, która towarzyszy ludzkości od ponad pięciu tysiącleci.

Książka, łącząc przystępnie przekazaną wiedzę naukową z opisem konkretnych – historycznych i współczesnych – przypadków chorych, demistyfikuje najbardziej demonizowaną chorobę wszechczasów.

Książka spotkała się ze znakomitym przyjęciem środowisk naukowych i literackich. Potwierdzeniem jej klasy są znaczące wyróżnienia: Nagroda Pulitzera w kategorii literatura faktu, Literacka Nagroda PEN / E.O. Wilson dla Książek Naukowych, nagroda za najlepszy debiut przyznawana przez dziennik „The Guardian”, nagroda „Książki dla Lepszego Życia”. „Cesarz wszech chorób” został także uznany za jedną z dziesięciu najlepszych książek 2010 roku przez „The New York Times Book Review”, magazyn „TIME” zaliczył go do stu najważniejszych książek stulecia, zaś „The New York Times” do stu najlepszych książek non-fiction wszechczasów.

85. „Sielanki” – George Saunders

Tytuł oryginalny: Pastoralia

Rok premiery: 2000

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Porywająca eksplozja wyobraźni autora „Lincolna w Bardo”.

Tancerz erotyczny nawiedzany przez ducha zmarłej ze strachu ciotki, podejrzany coach udzielający światłych rad swoim wyznawcom, czy para neandertalczyków, zmuszanych do przejścia na wegetarianizm – na pozór zabawne opowieści pełne są wieloznaczności, niedopowiedzeń i zwrotów akcji.

W „Sielankach” George Saunders pokazuje nam, że świat, w którym żyjemy, jest karykaturą – mogącą śmieszyć, ale budzącą podskórny lęk.

Brawurowo łączy drobiazgowy realizm z groteską i niepodrabialnym poczuciem humoru Saunders buduje w mistrzowski sposób obraz człowieka zagubionego w meandrach XXI wieku. To proza hipnotyzująca, wwiercająca się w głąb myśli, niepozwalająca o sobie zapomnieć.

86. „Frederick Douglass: Prophet of Freedom” – David W. Blight

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2018

Opis: The definitive, dramatic biography of the most important African American of the 19th century–Douglass, the escaped slave who became the greatest orator of his day and one of the leading abolitionists and writers of the era. era.

87. „Trans i pół, bejbi” – Torrey Peters

Tytuł oryginalny: Detransition, Baby

Rok premiery: 2021

Wydawnictwo: W.A.B.

Opis: Oryginalna, dowcipna i głęboko poruszająca powieść o miłości, stracie i płci, która będzie na językach wszystkich.

Nazwana jedną z najlepszych książek roku przez ponad dwadzieścia zagranicznych magazynów, w tym „The New York Times Book Review”, „Entertainment Weekly”, „NPR”, „Time”, „Vogue”, „Esquire”, „Vulture”. Finalistka National Book Critics Circle Award, Hemingway Award i Gotham Book Prize, nominowana do Women’s Prize for Fiction. Amerykański bestseller 2021 roku. „Trans i pół, baby” jest portretem trzech kobiet, trans i cis, zmagających się z pytaniami o naturę macierzyństwa i rodziny. Torrey Peters w swoim prowokacyjnym debiucie genialnie i bez strachu porusza się po najbardziej niebezpiecznych tematach tabu dotyczących płci, seksu i związków.

Torrey Peters stwierdziła kiedyś, że „rynek wydawniczy nie sprzyja kobietom trans”. Pierwsze opowiadania opublikowała sama, oferując je za darmo na swojej stronie internetowej. Dzięki „Detransition, Baby” wydanej przez Penguin Random House pokazała, że kobiety transpłciowe mogą z powodzeniem publikować beletrystykę w głównym nurcie. „Trans i pół, baby” to błyskotliwy debiut o trzech kobietach – transpłciowych i cispłciowych – których życie splata się po nieoczekiwanej ciąży i zmusza je do konfrontacji z najgłębszymi pragnieniami związanymi z płcią, macierzyństwem i seksem. To powieść o stracie, miłości i szukaniu własnej tożsamości.

88. „The Collected Stories of Lydia Davis” – Lydia Davis

(brak polskie tłumaczenia)

Rok premiery: 2010

Opis: Lydia Davis is one of our most original and influential writers. She has been called “an American virtuoso of the short story form” (Salon) and “one of the quiet giants . . . of American fiction” (Los Angeles Times Book Review). Now, for the first time, Davis’s short stories will be collected in one volume, from the groundbreaking Break It Down (1986) to the 2007 National Book Award nominee Varieties of Disturbance.

89. „Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi” – Hisham Matar

Tytuł oryginalny: The Return

Rok premiery: 2016

Wydawnictwo: Czarne

Opis: Wkrótce po obaleniu reżimu Kaddafiego Hisham Matar wraca do Libii, kraju swojego dzieciństwa, który opuścił trzydzieści lat wcześniej. Nie jest to jednak podróż sentymentalna.

Kiedy Hisham miał kilka lat, jego rodzina z przyczyn politycznych musiała uciekać z Libii. Ojciec, były dyplomata i wojskowy, zaangażował się w działalność opozycyjną i z czasem stał się jednym z największych wrogów reżimu. W marcu 1990 roku został porwany ze swojego kairskiego mieszkania przez egipską tajną policję i wydany Kaddafiemu. Trafił do więzienia Abu Salim w Trypolisie. O jego dalszych losach wiadomo niewiele.

Kaddafi upadł, więzienia polityczne opustoszały. Ale Dżaballah Matar jakby zapadł się pod ziemię. Hisham rozpaczliwie próbuje odnaleźć ślad ojca – choćby po to, by zapewnić mu godziwy pochówek, mimo że do końca nie traci nadziei.

„Powrót” to nie tylko głęboka refleksja nad historią, polityką i sztuką, ale też błyskotliwy portret narodu i ludzi żyjących w czasach przełomu. Ponad wszystko jest to jednak poruszająca historia o doświadczeniu miłości i straty.

Książka została laureatką Nagrody Pulitzera, była nominowana do prestiżowej Nagrody im. George’a Orwella, finalistką Amerykańskiej Nagrody Stowarzyszenia Krytyków Literackich oraz Nagrody im. Jean Stein przyznawanej przez PEN American Center. Została także uznana za jedną z 10 najlepszych książek roku według „The New York Times Book Review”, „The New York Times”, „The Washington Post”, „The Guardian” i „Financial Times”.

90. „Sympatyk” – Viet Thanh Nguyen

Tytuł oryginalny: The Sympathizer

Rok premiery: 2015

Wydawnictwo: Muza

Opis: Laureat Nagrody Pulitzera.
Kwiecień 1975, ogarnięty chaosem Sajgon, ostatnie chwile przed wkroczeniem oddziałów Północy. Generał armii południowowietnamskiej popija whisky w swojej willi i z pomocą zaufanego kapitana sporządza listę tych, którym będzie dane wejść na pokład ostatniego samolotu odlatującego z kraju. Generał i jego rodacy zaczynają nowe życie w Los Angeles, nie zdając sobie sprawy, że są obserwowani: kapitan, narrator opowieści, okazuje się podwójnym agentem. „Jestem szpiegiem, śpiochem, kretem, człowiekiem o dwóch twarzach” – Sympatyk, jak sam o sobie mówi, jest synem Wietnamki i Francuza; po ukończeniu amerykańskiego uniwersytetu wrócił do Wietnamu, by walczyć za sprawę komunizmu. Jeszcze długo po upadku Sajgonu będzie donosić swoim mocodawcom z Wietkongu o każdym ruchu generała. Kiedy jednak jego lojalność zostanie zakwestionowana, zrobi coś, co będzie go prześladować do końca życia.

91. „Ludzka skaza” – Philip Roth

Tytuł oryginalny: The Human Stain

Rok premiery: 2000

Wydawnictwo: Literackie

Opis: Rok 1998. Ameryka żyje skandalem seksualnym związanym z prezydentem Billem Clintonem. Tymczasem w niewielkim mieście w Nowej Anglii starzejący się profesor filologii klasycznej Coleman Silk zostaje zmuszony do przejścia na emeryturę, po tym jak koledzy oskarżają go rasizm. Pomówienie jest fałszywe, ale prawda o Silku zdumiałaby jego najbardziej zacietrzewionych krytyków.

Mężczyzna skrywa sekret, którego przez pięćdziesiąt lat nie poznali jego żona, czwórka dzieci, koledzy ani przyjaciele, w tym pisarz Nathan Zuckerman. To właśnie on natrafia na ślad tajemnicy profesora i postanawia odtworzyć nieznane karty biografii szanowanego człowieka. Zuckerman próbuje zrozumieć prawdę, ale wkrótce odkrywa znacznie więcej, bo osobiste przeżycia jego przyjaciela są misternie wplecione w historię współczesnej Ameryki.

92. „Czas porzucenia” – Elena Ferrante

Tytuł oryginalny: The Days of Abandonment

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Przed laty Olga zamieniła literackie aspiracje na życie żony i matki. Gdy po piętnastu latach związku dowiaduje się, że mąż porzuca ją dla znacznie młodszej dziewczyny, jej życie kompletnie się rozsypuje. Codzienne obowiązki stają się niemożliwym wysiłkiem, uroda i wygląd przestają się liczyć, a opieka nad dwojgiem dzieci zdecydowanie ją przerasta. W Oldze rośnie gniew, zazdrość i obsesja, która przemienia kobietę w kogoś, kim nigdy nie była. Pewnego dnia własne mieszkanie staje się dla niej prawdziwym więzieniem, kobiecie nie pozostaje nic innego, jak tylko zmierzyć się z tkwiącymi w niej upiorami.

93. „Stacja Jedenasta” – Emily St. John Mande

Tytuł oryginalny: Station Eleven

Rok premiery: 2014

Wydawnictwo: Poradnia K.

Opis: Oryginalna, mroczna, błyskotliwa powieść rozgrywająca się w niezwykłych dniach upadku cywilizacji.

Kirsten Raymonde nigdy nie zapomni tego wieczoru, kiedy Arthur Leander, słynny hollywoodzki aktor, doznał ataku serca na scenie podczas przedstawienia Króla Leara. Tej samej nocy w mieście wybuchła zabójcza pandemia grypy, która w ciągu kilku tygodni doprowadziła do końca cywilizacji, jaką znamy.
Dwadzieścia lat później Kirsten podróżuje od osady do osady tego odmienionego świata z niewielką trupą aktorów i muzyków. Nazwali się Wędrowną Symfonią i starają się dopomóc w ocaleniu resztek sztuki i człowieczeństwa. Kiedy jednak docierają do Świętej Debory Nad Wodami, spotykają tam groźnego proroka, którego działania zagrażają istnieniu zespołu.

Opowieść Emily St. John Mandel przenosi czytelnika w czasie, obrazowo przedstawiając życie przed pandemią i po jej wybuchu oraz odsłaniając dziwne przypadki, które łączą ze sobą ludzkie losy.
Odważna wizja dystopijnej przyszłości, przerażająco realna i aktualna, która zachwyci nie tylko fanów Opowieści podręcznej Margaret Atwood, błyskawicznie stała się międzynarodowym bestsellerem i została przetłumaczona na 34 języki.

94. „O pięknie”- Zadie Smith

Tytuł oryginalny: On Beauty

Rok premiery: 2005

Wydawnictwo: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak

Opis: Rodzina Belseyów jest zbyt normalna, by mogło to być prawdziwe. Troje dzieci, każde innego wyznania, apodyktyczna matka, była aktywistka na rzecz praw kobiet i oderwany od rzeczywistości ojciec, którego życie koncentruje się wokół twórczości Rembrandta. No i śmiertelnego wroga: Monty’ego Kippsa. Ale kiedy Jerome, najstarszy syn Belseyów, oświadcza się córce Monty’ego, wszystko wywraca się do góry nogami. Howard Belsey wyrusza za ocean, by wreszcie rozprawić się z Kippsem. I wywołać lawinę zdarzeń, które na zawsze już splotą losy dwóch rodzin.

95. „Na szafocie” – Hilary Mantel

Tytuł oryginalny: Bring Up the Bodies

Rok premiery: 2012

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Powieść, za którą autorka otrzymała drugiego Bookera!

Dalszy ciąg historii życia Tomasza Cromwella na tle upadku Anny Boleyn!

Hilary Mantel, rekonstruując od stuleci owiane tajemnicą okoliczności upadku Anny Boleyn, stworzyła pasjonujące dzieło, na kartach którego postaci sprzed wieków ożywają w pełnym blasku.

Henryk VIII zakochuje się w Joannie Seymour. Tomasz Cromwell, wykonując wolę władcy, stara się doprowadzić do rozwiązania małżeństwa z Anną Boleyn, co kończy się – jak wszystkim wiadomo – nie unieważnieniem, tylko ścięciem. Jedna z bardziej znanych historii w dziejach nowoczesnej Anglii, opowiedziana z talentem literackim, który zasłużył na podwójnego Bookera!

Siła tej niezwykłej powieści tkwi w szczególe, w odbrązowieniu postaci historycznych, w tchnięciu w nie życia na nowo, w dygresji…

Na podstawie powieści powstał serial BBC z Damianem Levisem w roli Henryka VIII i Markiem Rylance’em w roli Thomasa Cromwella.

96. „Wayward Lives, Beautiful Experiments” – Saidiya Hartman

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2019

Opis: A breathtaking exploration of the lives of young black women in the early twentieth century.

In Wayward Lives, Beautiful Experiments, Saidiya Hartman examines the revolution of black intimate life that unfolded in Philadelphia and New York at the beginning of the twentieth century. Free love, common-law and transient marriages, serial partners, cohabitation outside of wedlock, queer relations, and single motherhood were among the sweeping changes that altered the character of everyday life and challenged traditional Victorian beliefs about courtship, love, and marriage. Hartman narrates the story of this radical social transformation against the grain of the prevailing century-old argument about the crisis of the black family.

In wrestling with the question of what a free life is, many young black women created forms of intimacy and kinship that were indifferent to the dictates of respectability and outside the bounds of law. They cleaved to and cast off lovers, exchanged sex to subsist, and revised the meaning of marriage. Longing and desire fueled their experiments in how to live. They refused to labor like slaves or to accept degrading conditions of work.

Beautifully written and deeply researched, Wayward Lives recreates the experience of young urban black women who desired an existence qualitatively different than the one that had been scripted for them―domestic service, second-class citizenship, and respectable poverty―and whose intimate revolution was apprehended as crime and pathology. For the first time, young black women are credited with shaping a cultural movement that transformed the urban landscape. Through a melding of history and literary imagination, Wayward Lives recovers their radical aspirations and insurgent desires.

97. „Men We Reaped” – Jesmyn Ward

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2013

Opis: We saw the lightning and that was the guns; and then we heard the thunder and that was the big guns; and then we heard the rain falling and that was the blood falling; and when we came to get in the crops, it was dead men that we reaped.” ―Harriet Tubman

In five years, Jesmyn Ward lost five young men in her life―to drugs, accidents, suicide, and the bad luck that can follow people who live in poverty, particularly black men. Dealing with these losses, one after another, made Jesmyn ask the question: Why? And as she began to write about the experience of living through all the dying, she realized the truth―and it took her breath away. Her brother and her friends all died because of who they were and where they were from, because they lived with a history of racism and economic struggle that fostered drug addiction and the dissolution of family and relationships. Jesmyn says the answer was so obvious she felt stupid for not seeing it. But it nagged at her until she knew she had to write about her community, to write their stories and her own.

Jesmyn grew up in poverty in rural Mississippi. She writes powerfully about the pressures this brings, on the men who can do no right and the women who stand in for family in a society where the men are often absent. She bravely tells her story, revisiting the agonizing losses of her only brother and her friends. As the sole member of her family to leave home and pursue higher education, she writes about this parallel American universe with the objectivity distance provides and the intimacy of utter familiarity. A brutal world rendered beautifully, Jesmyn Ward’s memoir will sit comfortably alongside Edwidge Danticat’s Brother, I’m Dying, Tobias Wolff’s This Boy’s Life, and Maya Angelou’s I Know Why the Caged Bird Sings.

98. „Belcanto”- Ann Patchett

Tytuł oryginalny: Bel Canto

Rok premiery: 2001

Wydawnictwo: Znak Literanova

Opis: Historia inspirowana prawdziwymi wydarzeniami.

Kiedy na koniec koncertu gaśnie światło, akompaniator całuje śpiewaczkę. Kto wie, co by się między nimi wydarzyło, gdyby w tym momencie do willi nie wdarła się grupa uzbrojonych mężczyzn, a wszyscy obecni nie zostali zakładnikami.

W miarę upływu kolejnych tygodni, w dusznej, tropikalnej atmosferze południowoamerykańskiej rezydencji między uwięzionymi a napastnikami tworzą się zaskakujące więzi. Czy po kilku miesiącach ktoś jeszcze będzie chciał odzyskać wolność?

Ann Patchett tworzy hipnotyzującą historię o sile i kruchości, a także o odnajdywaniu miłości tam, gdzie nikt by się jej nie spodziewał. Mistrzowska i pełna liryzmu powieść autorki Domu Holendrów.

Powieść nagrodzona m.in. Orange Prize i PEN/Faulkner Award for Fiction teraz w nowym przekładzie Anny Gralak.

99. „How to Be Both” – Ali Smith

(brak polskiego tłumaczenia)

Rok premiery: 2014

Opis: Passionate, compassionate, vitally inventive and scrupulously playful, Ali Smith’s novels are like nothing else. A true original, she is a one-of-a-kind literary sensation. Her novels consistently attract serious acclaim and discussion—and have won her a dedicated readership who are drawn again and again to the warmth, humanity and humor of her voice.

How to be both is a novel all about art’s versatility. Borrowing from painting’s fresco technique to make an original literary double-take, it’s a fast-moving genre-bending conversation between forms, times, truths and fictions. There’s a Renaissance artist of the 1460s. There’s the child of a child of the 1960s. Two tales of love and injustice twist into a singular yarn where time gets timeless, structural gets playful, knowing gets mysterious, fictional gets real—and all life’s givens get given a second chance.

100. „Drzewo dymu” – Denis Johnson

Tytuł oryginalny: Tree of Smoke

Rok premiery: 2007

Wydawnictwo: Sonia Draga

Opis: Niezapomniana lektura przedstawiająca bezsens wojny oraz wszelkich działań prowadzonych przez wywiady Historia Williama Skipa Sandsa, agenta CIA, który pod dowództwem wuja, pułkownika Sandsa, wziął udział w tajnej operacji o kryptonimie Drzewo dymu. Jej celem było przekonanie władz Wietnamu Północnego o tym, że Stany Zjednoczone planują atak nuklearny. To opowieść o braciach: Billu i Jamesie Houston, którzy z pustyni w Arizonie trafili w sam środek wojny, by szybko się przekonać, jak cienka potrafi być granica między dezinformacją a złudzeniem. Drzewo dymu to wreszcie niezwykły portret amerykańskich żołnierzy, Wietnamczyków i pracowników organizacji humanitarnych, oczami których dostrzeże czytelnik bezsens wojny i prowadzonych przez wywiady działań. Jej unikatowość i świeżość w podejściu do tematu szybko dostrzegli krytycy, honorując Drzewo dymu prestiżową National Book Award.