Pomorska Nagroda Literacka „Wiatr od morza” – znamy nominowanych

Poznaliśmy nominacje do VI edycji Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza” za rok 2023! Jury, w skład którego wchodzą  przedstawiciele świata kultury, wybrało najbardziej wartościowe publikacje z minionego roku, które w znaczący sposób wzbogaciły literacką mapę Pomorza.

Literacka Książka Roku

• „Irlandia wstaje z kolan” – Marta Abramowicz, Krytyka Polityczna (więcej o książce)
• „Welewetka. Jak znikają Kaszuby” – Stasia Budzisz, Wydawnictwo Poznańskie (więcej o książce)
• „Urban. Biografia” – Dorota Karaś, Marek Sterlingow, Wydawnictwo Znak (więcej o książce)
• „Gerda” – Krzysztof A. Zajas, Wydawnictwo Marginesy (więcej o książce)

Pomorska Książka Roku

• „Zachodni front śródmieścia Gdańska. Studium urbanistyczno-konserwatorskie” – Łukasz Bugalski, wydawnictwo słowo/obraz terytoria (więcej o książce)
• „Młyny wodne, wiatraki i kieraty w XIX i 1 połowie XX w. na terenie Pomorza (w granicach dawnych Prus Zachodnich). Technika i architektura” – Maciej Prarat, Wydawnictwo Naukowe UMK (więcej o książce)
• „Privilegia Casimiriana. Przywileje Króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” – Marcin Grulkowski, Wydawnictwo Muzeum Gdańska (więcej o książce)
• „Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” – Wojciech Skóra, Wydawnictwo Rys (więcej o książce)
• „Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej” – Piotr Wróblewski, Krytyka Polityczna (więcej o książce)

Już 30 września o godzinie 18:00 w Teatrze Wybrzeże odbędzie się Wieczór Literacki, podczas którego będzie można spotkać się z autorami nominowanych książek i porozmawiać o ich twórczości.

Uroczysta gala wręczenia Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza” odbędzie się 18 października o godzinie 18:00 w Centrum Świętego Jana w Gdańsku. Podczas gali poznamy laureatów tegorocznej edycji nagrody.

źródło: wbpg.org.pl

 

Więcej o książkach:

 

„Irlandia wstaje z kolan” – Marta Abramowicz

Wydawnictwo: Krytyka Polityczna

Opis: Marta Abramowicz, autorka bestsellerowych Zakonnic, które odchodzą po cichu oraz Dzieci księży w swoim nowym reportażu przygląda się krajowi, który jeszcze do niedawna uważał się za przedmurze chrześcijaństwa a jego mieszkańcy za najlepszych katolików na świecie. Historia laicyzacji Irlandii to historia zmiany mentalności, która zaszła w obrębie jednego pokolenia. Z jednej strony jest to opowieść o wypaczeniach takich jak szkoły industrialne, pralnie magdalenek czy pedofilia księży, z drugiej o uwikłaniu Irlandczyków w system bliski totalitarnej kontroli, z trzeciej o rozliczeniach, które nie zadowalają nikogo, bo wzajemne prawdy zdają się wykluczać. Przypadek Irlandii jest więc lustrem dla Polski przywracającym nadzieję na to, że zmiana jest możliwa.

 

 

„Welewetka. Jak znikają Kaszuby” – Stasia Budzisz

Wydawnictwo: Poznańskie

Opis: Chciałam być Polką, czystą Polką i tylko Polką, ale z tą moją polskością wiecznie było coś nie tak. Wstydziłam się kaszubskiego akcentu i chłopskiego pochodzenia. Wstydziłam się, że moja rodzina nie kultywuje prawdziwych polskich tradycji.

Kompleks kaszubski nie jest niczym nowym. Dojrzewał w nas, Kaszubach, latami, żeby nie powiedzieć wiekami. Winę można rozłożyć na wszystkich. I na Niemców, i na Polaków, i na Kaszubów. Czasem myślę, że najbardziej na nas, Kaszubów. „Nas”. Mówię tak od niedawna, może od roku.

 

 

„Urban. Biografia” – Dorota Karaś, Marek Sterlingow

Wydawnictwo: Znak

Opis: Mistrz felietonu, dżentelmen, ikona.

O jego śmierci napisał „New York Times”, a na pogrzebie obok zagorzałych przeciwników pojawili się między innymi Aleksander Kwaśniewski, Marian Turski, Adam Michnik, Olga Lipińska i Monika Jaruzelska. Umarła czarna legenda PRL-u. Człowiek kontrowersja. Jerzy Urban.

Od objętego zakazem druku bezkompromisowego dziennikarza „Polityki” przez bezpartyjnego rzecznika brutalnego rządu, prezesa telewizji, redaktora naczelnego szargającego wszystkie świętości tygodnika „Nie” po milionera i „śmiesznego dziadka z uszami” z internetowych memów – to jedna z najbardziej wyboistych i spektakularnych karier w historii.

Setki godzin rozmów, tysiące stron archiwaliów w Polsce, Izraelu i USA, niepublikowane wspomnienia – Dorota Karaś i Marek Sterlingow kilka lat pracowali nad opowieścią o Jerzym Urbanie. Byli ostatnimi dziennikarzami, z którymi rozmawiał. Stworzyli wielowymiarowy portret najmroczniejszej postaci powojennej Polski i pokazali polityczne gry w szeregach oficjeli PRL aż po narodziny III RP, jej układy i podejrzane interesy.

„Urban” zdumiewa swoim rozmachem, dbałością o historyczny detal i nieustępliwością w poszukiwaniu prawdy. Bez znajomości tej biografii trudno zrozumieć współczesną Polskę.

Dorota Karaś i Marek Sterlingow – reporterzy z Gdańska wywodzący się z „Gazety Wyborczej”. Dorota pisze dla trójmiejskiej redakcji do dziś, najchętniej na tematy związane z przeszłością miasta. Jest także autorką sztuki teatralnej „Przebitka”, książki „Szafa, czajnik, obwodnica. Rozmowy z obcokrajowcami” i biografii „Cybulski. Podwójne salto”.

Marek był korespondentem wojennym w Afganistanie, w cyklu reportaży przedstawił m.in. prawdziwy przebieg tragedii w Nangar Chel. Jako pierwszy opisał także sprawę Iwony Wieczorek i ujawnił najbardziej prawdopodobną przyczynę jej zaginięcia. Po odejściu z „Gazety Wyborczej” do 2016 roku pracował w Radiu Gdańsk.

Ich pierwsza wspólna książka – biografia „Walentynowicz. Anna szuka raju” – otrzymała nagrodę czytelników w konkursie Grand Press na Reporterską Książkę Roku oraz Splendor Gedanensis.

Lubią pisać razem; uważają, że pozwala im to spojrzeć na bohatera z różnych perspektyw i rozstrzygnąć, co jest najbardziej istotne dla jego celnego przedstawienia. Biografia Urbana to dla nich historia wzlotów i upadków dziennikarstwa. Książkę adresują zwłaszcza do koleżanek i kolegów ze wszystkich redakcji.

W dziennikarstwie pociąga ich tania romantyka tego zawodu.

 

 

„Gerda” – Krzysztof A. Zajas

Wydawnictwo: Marginesy

Opis: Krakowski inspektor Andrzej Krzycki uwolnił wprawdzie swojego przyjaciela Lucka Bałysia z łap gangsterów, ale zostawił na Pomorzu jedną nierozwiązaną zagadkę. Heike Liebner z Hanoweru wciąż szuka śladów swojej starszej siostry Gerdy, zaginionej w styczniu 1945 roku podczas ucieczki przed Armią Czerwoną. A ponieważ Heike pomogła kiedyś Krzyckiemu, teraz on musi pomóc jej. Zwłaszcza że stara Niemka siedzi w słupskim areszcie podejrzana o morderstwo.

Krzycki i Bałyś wracają na Pomorze, a wraz z nimi wracają wszystkie tamtejsze koszmary, które sięgają czasów wojny. Zima. Mróz. Zbliża się front. Gerda wraca do wsi po zostawionego przy budzie psa i przepada na zawsze. Kilkadziesiąt lat później Krzycki idzie tą samą drogą, uważnie wsłuchując się w szum pomorskich wiatraków. Już tylko one wiedzą, co naprawdę wydarzyło się przed laty.

Finał trzymającej w napięciu trylogii pomorskiej.

 

 

„Zachodni front śródmieścia Gdańska. Studium urbanistyczno-konserwatorskie” – Łukasz Bugalski

Wydawnictwo: Słowo/obraz terytoria

Opis: Zachodni front śródmieścia Gdańska to kluczowy fragment urbanistycznego założenia pierścieniowego, które powstało na przełomie XIX i XX wieku w czasie wielkiej przebudowy miasta. Wtedy to w miejscu nowożytnych bastionów ziemnych, które przez ponad trzy stulecia wyznaczały granicę miasta, zostały wytyczone nowe ulice i place. W ich otoczeniu powstała nowa wielkomiejska zabudowa.

W 1945 roku Gdańsk został zniszczony, a po wojnie podjęto próby ponownej zabudowy tego obszaru. Większość przygotowanych projektów nie została jednak zrealizowana lub została zrealizowana fragmentarycznie, co doprowadziło do wyraźnej degradacji zachodniego frontu, który obecnie funkcjonuje głównie jako arteria przelotowa.

 

 

„Młyny wodne, wiatraki i kieraty w XIX i 1 połowie XX w. na terenie Pomorza (w granicach dawnych Prus Zachodnich). Technika i architektura” – Maciej Prarat

Wydawnictwo: Naukowe UMK

Opis: Publikacja ma niewątpliwie charakter prekursorski i nowatorski. Zostały w niej zebrane i przeanalizowane różnorodne materiały dotyczące powstałej w XIX w. charakterystycznej grupy budowli przemysłowych (ale też obiektów starszych) z terenu szeroko rozumianego Pomorza, co dotąd w piśmiennictwie naukowym na ten temat nie miało miejsca. To całościowe ujęcie stawia recenzowaną pracę w gronie publikacji podstawowych, niezbędnych dla rozpoznania wybranego zagadnienia.

Fragment recenzji

Dawne młyny, zwłaszcza wietrzne, ale też wodne, były już tematem licznych opracowań uwzględniających wiedzę z badań terenowych i pewien zasób informacji z dawnej literatury przedmiotu – natomiast w recenzowanej monumentalnej rozprawie dokonano syntezy ogromnego zasobu pochodzącego z licznych źródeł i dawnych publikacji, co nadało pracy charakter dzieła porządkującego i podsumowującego całokształt wiedzy o dawnym młynarstwie.

Fragment recenzji

 

 

„Privilegia Casimiriana. Przywileje Króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” – Marcin Grulkowski

Wydawnictwo: Muzeum Gdańska

Opis: Przygotowane przez Muzeum Gdańska wydawnictwo w tłumaczeniu dr. Marcina Grulkowskiego wraz ze wstępem, opracowaniem i komentarzem, jest pierwszą od ponad stu lat kompleksową monografią poświęconą temu zagadnieniu. Zawiera aneks z pełną edycją wspomnianych dokumentów oraz ich pierwszym całościowym tłumaczeniem na język polski. Książka liczy 319 stron, zawiera 41 ilustracji oraz 4 wizerunki przywilejów kazimierzowskich wystawionych dla Gdańska.

Dr Marcin Grulkowski jest, związany z Pracownią Historii Gdańska i Dziejów Morskich Polski w Instytucie Historii PAN. Jest autorem rozpraw poświęconych dziejom Gdańska i Prus. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół kancelarii i finansów miast hanzeatyckich w późnym średniowieczu, rynku renty w miastach hanzeatyckich, zagadnień źródłoznawczych oraz początków bankowości w Gdańsku

 

 

„Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” – Wojciech Skóra

Wydawnictwo: Rys

Opis: Słupski rok 1945 był przerażający, chyba najgorszy w dziejach miasta. Zetknęli się tam Niemcy, Polacy i czerwonoarmiści. Owocem było głównie cierpienie, śmierć, zniszczenie. Ale były i zalążki nowego życia, początki miasta, jakie obecnie znamy. Wojna – uosabiana przez Sowietów – zabrała Słupsk Niemcom i oddała Polakom. Jest to opis dziejów miasta z trzech perspektyw i próba dyskusji z tymi wizjami. Konfrontacja spojrzeń jest potrzebna, bo pamięci Niemców, czerwonoarmistów i Polaków są w dużej mierze odrębne, zamknięte. Nie przenikają się jak olej i woda. Do rąk czytelnika trafia tom pierwszy opracowania. W drugim zawarte będą wspomnienia ludzi z tych trzech grup, które tworzyły społeczność miasta.

 

 

 

„Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej” – Piotr Wróblewski

Wydawnictwo: Krytyka Polityczna

Opis: Był początek lat 80. Do Kartoszyna, niewielkiej wioski na Kaszubach, przyjechały setki robotników, naukowców, ludzi żądnych wyzwań, chcących rozpocząć nowy etap w życiu albo po prostu dostać mieszkanie. Zadanie, jakie przed nimi postawiono, było bardzo ambitne. Mieli zbudować Elektrownię Jądrową Żarnowiec, jedną z największych inwestycji w PRL.

Byli inni niż wszyscy. Żyli i pracowali w odmiennych warunkach. Momentami wręcz nie zauważali, że budowa wystartowała w czasach stanu wojennego.

Z rozmów Piotra Wróblewskiego z robotnikami, naukowcami i rodowitymi mieszkańcami Kaszub powstał wciągający reportaż pokazujący skomplikowany obraz tajemniczej, ale fascynującej budowy. Przerwano ją nagle wraz z upadkiem PRL, do czego przyczynił się wzrost aktywności polskiego ruchu ekologicznego. Po zakończeniu inwestycji niektórzy budowniczowie, pionierzy i fascynaci atomu, ale także ich przeciwnicy zdecydowali się zostać na Kaszubach. To o nich jest ten reportaż.