Znamy już listę książek nominowanych do prestiżowej Nagrody Literackiej Zakopanego w tym roku! Kapituła, w skład której weszli Bożena Gąsienica, Tomasz Jastrun, Agnieszka Jurczyńska-Kłosok, Mariusz Koperski, Paweł Skawiński i Iwona Smolka, ogłosiła swoje wybory 2 czerwca 2025 roku. Nagroda ta wyróżnia autorów, których twórczość związana jest z Zakopanem, Tatrami i kulturą Podhala.

Wśród nominowanych w kategorii głównej znalazły się następujące pozycje:

„Nasze Zakopane” autorstwa Bianki Rolando (więcej o książce)
„Zofia Radwańska-Paryska (1901–2001). Próba biografii” Kseni Szczepanik-Ładygin (więcej o książce)
„Zakopane artystek” Natalii Budzyńskiej (więcej o książce)
„Kryminalne Zakopane. Najgłośniejsze zbrodnie Podhala” Beaty Sabały-Zielińskiej (więcej o książce)
„5” Łukasza Kamińskiego (więcej o książce)

Warto również wspomnieć, że w kategorii wyróżnień edytorskich i artystycznych nominowano książki:

„Nasze Zakopane” Bianki Rolando (więcej o książce)
„Żelazne Percie Tatr. Od Siwego Wierchu po Jagnięcy Szczyt” Andrzeja Marcisza (więcej o książce)

Laureatów poznamy już niebawem. Uroczysta Gala Finałowa odbędzie się 13 lipca na Placu Niepodległości w Zakopanem, w ramach Zakopiańskiego Festiwalu Literackiego.

Więcej informacji o nominacjach znajdziecie na stronie Literackiego Festiwalu Zakopane.

Więcej o książkach:

„Nasze Zakopane” – Bianka Rolando

Wydawnictwo: Bosz

Opis: „Nasze Zakopane” autorstwa Bianki Rolando, to bogato ilustrowana publikacja poświęcona wątkom tatrzańskim w twórczości najsłynniejszych polskich artystów związanych z Zakopanem, Tatrami i Podhalem: malarzy, grafików, rzeźbiarzy i architektów. Składają się na nią interesujące rozważania na temat wpływu Tatr na dorobek wybranych twórców oraz zbiór znakomitych prac – od malowniczych widoków po zakopiańską architekturę. Podczas tej literackiej wędrówki po górach spojrzymy na leśne knieje, zielone doliny i spiczaste wierchy oczami takich malarzy jak Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Wojciech Weiss i Stanisław Witkiewicz, przyjrzymy się lokalnej ludności uwiecznionej przez Władysława Skoczylasa, Jana Gąsienicę Szostaka czy Zofię Rydet, poznamy też oryginalne realizacje rzeźbiarskie Antoniego Kenara, Antoniego Rząsy, Władysława Hasiora i Grzegorza Pecucha. „Nasze Zakopane” można potraktować również jako swoisty przewodnik, dzięki któremu dotrzemy do miejsc inspirujących przez dziesięciolecia polskich artystów. To doskonała lektura dla wszystkich miłośników polskiej sztuki i górskich wędrówek.

„Zofia Radwańska-Paryska (1901–2001). Próba biografii” – Ksena Szczepanik-Ładygin

Wydawnictwo: COTG PTTK

Opis: Pierwsza biografia Zofii Radwańskiej-Paryskiej, znawczyni Tatr, autorki licznych publikacji, współautorki monumentalnej „Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej”, jednej z najlepszych taterniczek lat 20. i 30. XX w. Była postacią wielowymiarową, naukowiec i człowiek gór, jej upór sprawił, że stała się pierwszą kobietą przewodniczką tatrzańską i pierwszą ratowniczką pogotowia górskiego.

„Zakopane artystek” – Natalia Budzyńska

Wydawnictwo: Znak

Opis: To one tworzyły Zakopane

Malarki, aktorki, rzeźbiarki, tancerki, literatki. Artystki. Pisały przewodniki turystyczne, przyjeżdżały po literacki temat, odkrywały góralską sztukę, tworzyły teatry i prowadziły szkoły artystyczne. Tańczyły, tkały, pisały i grały. Zdobywały międzynarodowe nagrody. Przyjeżdżały na chwilę albo na zawsze, odpocząć lub pracować, na wakacje lub na leczenie. Zakopianki z urodzenia lub z wyboru. To one współtworzyły legendę stolicy polskich gór. Mimo, że w swoich czasach były tak samo rozpoznawalne, jak ich koledzy, dziś są dużo mniej popularne. Na szczęście w Zakopanem artystek powracają na ulice swojego miasta, by przypomnieć nam o swoim wkładzie w historię tego miejsca.

Jaki ślad po zachwytach Marii Konopnickiej nad Tatrami można znaleźć w O krasnoludkach i sierotce Marysi? Dlaczego Zofia Stryjeńska chodziła po Krupówkach w spódnicy dziurawej w okolicy pośladków ? Jak ze stolicą polskich Tatr związane były Pawlikowska-Jasnorzewska, Stryjeńska czy Nałkowska? Czy pobyt w Zakopanem uśpił czujność Heleny Modrzejewskiej, co doprowadziło do porwania jej syna? Skoro Witkiewicz, Chałubiński czy Eljasz-Radzikowski są nazywani ojcami Zakopanego, to kim są jego matki?

Wielokrotnie nagradzana biografka Natalia Budzyńska, zapraszając nas do barwnego świata artystycznej bohemy sprzed stu lat, kreśli niezwykłe portrety kobiet, bez których Zakopane, jakie znamy dziś, nigdy by nie powstało.

„Kryminalne Zakopane. Najgłośniejsze zbrodnie Podhala” – Beata Sabała-Zielińska

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Opis: Żadna z tych zbrodni nie była doskonała, ale każda wzbudzała ogromne emocje. Brutalne, wstrząsające zabójstwa zostawiły na Podhalu głębokie ślady i rany. Poćwiartowana siostra chciwych braci. Zakopany z rowerem okrutny kochanek. Puszczony z dymem tyran. Zakatowany na śmierć niechciany mąż…

W książce opisanych jest sześć najgłośniejszych zabójstw dokonanych pod Tatrami. Niewykluczone, że o wielu z nich wielu z nas gdzieś słyszało. Mało kto jednak poznał te sprawy od środka. Od strony tych, którzy odkrywali prawdę, tropili sprawców i w końcu wymierzali im kary.

Przez wszystkie historie prowadzą nas policjanci biorący udział w śledztwach, biegli kryminalistyki, psychiatrzy i psychologowie oraz prawnicy. Dzięki nim poznajemy nie tylko proces odkrywania prawdy, ale też żmudną i trudną drogę udowadniania winy oraz karania za nią. Jest więc zbrodnia i kara. I wszystko, co się z tym wiąże. Są zatem niuanse prawne, ślepe uliczki śledztwa, czasami obezwładniająca bezradność – zarówno ścigających, jak i ściganych.

Sprawy opisane zostały na podstawie akt. Autorka przeanalizowała tysiące stron dokumentów, przejrzała blisko setkę tomów akt, dzięki temu w tej książce nie ma domysłów czy zniekształconych zawodną ludzką pamięcią bajań. Są wyłącznie fakty. Fakty, które tworzą opowieść o odwiecznej walce dobra ze złem. O tym, że czasami dużo łatwiej jest znaleźć sprawcę, niż mądrze go ukarać – tak, by zwyciężyła sprawiedliwość. To również opowieść o wybaczaniu, bo przecież nie ma innej drogi niż ta, by zło dobrem zwyciężać.

„5” – Łukasz Kamiński

Wydawnictwo: JanKa

Opis: Lubię tu latem marnować czas. Może dlatego, że po lekturze Prousta nie wierzę w marnowanie czasu. Gdy niedzielni taternicy biegają po graniach w drogich ubraniach, ja piję lemoniadę, jem pierniczki i patrzę na Roztocką Czubę. Kiedyś jej fragment się obsunął, co wyeliminowało z tego obszaru ruch autobusowy. I dobrze. Z tą myślą zasypiam na leżaczku. W snach przychodzi Bartuś Obrochta – legendarny gazda z Roztoki. Niegdyś na skrzypcach grał najpiękniejsze melodie dla Sienkiewicza i Prusa, dziś rzępoli tylko dla mnie.

„5” to nie tylko kolejny tom autorski Łukasza Kamińskiego. W tym dzienniku górskim fikcyjnego poety przedstawione są Tatry jako piąta strona świata, nie przypadkiem przewodnikiem jest diabeł, zadomowiony gość góralskich gawęd, a i klasyków, od Księgi Hioba poczynając.
Fikcja o charakterze non-fiction (albo odwrotnie).

„Żelazne Percie Tatr. Od Siwego Wierchu po Jagnięcy Szczyt” – Andrzej Marcisza

Wydawnictwo: Bezdroża

Opis: Najsłynniejszym szlakiem uzbrojonym w żelazne zabezpieczenia jest Orla Perć. To jedyny znakowany szlak w Tatrach ściśle wytyczony granią na długości wielu kilometrów, wymagający doskonałego przygotowania kondycyjnego. Aby umożliwić wszystkim podziwianie tej trasy ― „najpiękniejszej wśród pięknych” ― autor podzielił ją na kilka odcinków. W rejon Orlej Perci prowadzi kilka ubezpieczonych szlaków, także opisanych w tym przewodniku. Podobnie, czyli z podziałem na odcinki, zaprezentowana jest w nim Grań Rohaczy, zwana często Orlą Percią Tatr Zachodnich.

Przewodnik zawiera opisy 32 szlaków w Tatrach Zachodnich i Wysokich, zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej, wyposażonych w dodatkowe zabezpieczenia w postaci stalowych klamer, drabin i łańcuchów. Rysy, Świnica, Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem, Czerwona Ławka czy Jagnięcy Szczyt to tylko wybrane nazwy, które powodują szybsze bicie serca u każdego pasjonata tatrzańskich wędrówek.

Andrzej Marcisz opisuje szlaki na podstawie własnych doświadczeń ― przeszedł każdą z opisanych tras. Niewątpliwą zaletą przewodnika są udostępnione przez autora zdjęcia praktycznie ze wszystkich zakątków Tatr, przez co szlaki i doliny można oglądać z perspektywy niedostępnej dla turysty. Mapy, oparte na najnowszej technologii Lidar, udostępnił zawodowy kartograf i tatrzański hobbysta Rafał Jońca.