Polacy czytają więcej? Raport stanu czytelnictwa w Polsce w 2023 roku

Biblioteka Narodowa opublikowała raport o stanie czytelnictwa w Polsce w 2023 roku, z którego wynika, że Polacy czytają coraz więcej. 43% Polaków w 2023 roku przeczytało co najmniej jedną książkę. To wzrost o 9 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego roku i najwyższy wynik od dekady. Choć cieszy fakt, że coraz więcej osób sięga po lekturę, warto zwrócić uwagę, że odsetek czytelników czytających więcej niż siedem książek rocznie wynosi 8%. Jak mówi stare przysłowie, „jedna jaskółka wiosny nie czyni”, ale takie dane dają nadzieję, że może ona przyczynić się do sięgania po kolejne.

Kto czyta najwięcej?

Bez zaskoczenia – najliczniejszą grupę czytelników stanowią osoby uczące się i studiujące (68%). Co ciekawe, odsetek osób z tej grupy czytających co najmniej 7 książek rocznie jest dwukrotnie wyższy niż w całej populacji (wynosi 15%). Na ten wynik z pewnością wpływa obowiązek lekturowy i potrzeba zdobywania wiedzy, ale warto też zwrócić uwagę, że aż 50% osób uczących się i studiujących deklaruje, że lubi lub bardzo lubi czytać. Tylko 29% badanych z tej grupy nie przepada za książkami.

Największy odsetek czytelników stanowią osoby z wyższym wykształceniem (54%). Co więcej, aż 59% z nich deklaruje pozytywny lub bardzo pozytywny stosunek do czytania książek. Nie dziwi również fakt, że to kobiety częściej sięgają po książki (50%) niż mężczyźni (36%). Kobiety również częściej deklarują, że lubią czytać. Więcej czytelników spotkamy w miastach liczących co najmniej 200 tys. mieszkańców. Wpływ na to ma zapewne łatwiejszy dostęp do księgarni, bibliotek, dyskontów, straganów czy supermarketów oferujących książki. Warto jednak zwrócić uwagę, że na wsi czyta się więcej (41%) niż w miastach do 20 tys. mieszkańców (34%). Niestety, trend czytelnictwa maleje z wiekiem. Grupą najsłabiej czytającą są osoby powyżej 70 roku życia. Badania sugerują, że dzieci chętniej czytają, gdy w domu jest książkozbiór, a rodzice sami czytają.

 

Co nieco o książkach w formacie cyfrowym

W 2023 roku 7% czytelników zadeklarowało przeczytanie co najmniej jednej książki na ekranie urządzenia elektronicznego. Chociaż liczba ta rośnie, tempo zmian jest powolne. Preferencje dotyczące formy edytorskiej książek ewoluują równie opieszale – badania z 2022 roku wykazały, że Polacy nadal zdecydowanie preferują drukowane wydania do książek cyfrowych. Mimo że czytaniu książek w Internecie poświęcamy mało czasu (zaledwie 3%), rośnie popularność platform oferujących czytanie w ramach abonamentu (wzrost z 25% do 35%).

 

 

 

Jak pozyskujemy książki?

W 2023 roku książki drukowane wciąż dominowały na rynku czytelniczym. 98% czytelników sięgało po książki papierowe, a 94% wszystkich czytanych książek stanowiły właśnie egzemplarze drukowane. Pomimo inflacji i wzrostu cen, czytelnicy chętnie kupowali książki papierowe, niezależnie od płci. Największą grupę kupujących stanowili mężczyźni w wieku 25-39 lat mieszkający w dużych miastach (aż 65%). Osoby, które bardzo lubią czytać, częściej kupowały książki – 57% takich osób zdecydowało się na zakup przeczytanej później lektury.

Oprócz kupowania, czytelnicy korzystali z innych sposobów pozyskiwania książek. Popularny był towarzyski obieg książki, polegający na pożyczaniu książek od członków rodziny, znajomych i przyjaciół oraz otrzymywaniu ich w prezencie. Ważną rolę odgrywały tu bezpośrednie interakcje i wspólne praktyki lekturowe, takie jak rozmowy o książkach, wzajemne rekomendacje i wymiana informacji.

Kolejnym źródłem książek był domowy księgozbiór. Z tej możliwości korzystało 16% czytelników, częściej mężczyźni (19%) niż kobiety (14%). Prawdopodobieństwo znalezienia lektury w domowej bibliotece wzrastało wraz z jej zasobnością. 14% czytelników korzystało z bibliotek publicznych. Tradycyjnie częściej były to kobiety (17%), zwłaszcza w wieku 40-49 lat (aż 21% kobiet z tej grupy wiekowej wypożyczało książki z bibliotek). Należy jednak odnotować wzrost popularności bibliotek wśród mężczyzn.

Kto korzysta z bibliotek?

Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa  wprowadził wymóg otwarcia bibliotek publicznych w co najmniej połowę sobót w ciągu roku. To posunięcie znacząco zwiększyło dostępność bibliotek dla osób aktywnych zawodowo, co z kolei przyczyniło się do wzrostu inkluzywności genderowej w korzystaniu z tych instytucji.

Największy wzrost korzystania z bibliotek publicznych (o 4,6 punktu procentowego) odnotowano wśród mężczyzn w wieku 25-39 lat. Ta grupa wiekowa obejmuje osoby potencjalnie wychowujące małe dzieci, co czyni ten wzrost szczególnie istotnym. Męski wzór osobowy i aktywne zaangażowanie ojców w socjalizację czytelniczą sprzyjają bowiem wyrobieniu i utrwaleniu nawyków czytelniczych wśród dzieci, zwłaszcza chłopców.

 

Skąd czerpiemy opinię o książkach?

Najważniejszym źródłem informacji są bliskie osoby, przede wszystkim koledzy i przyjaciele (41% czytelników, zarówno kobiet, jak i mężczyzn). Na drugim miejscu plasują się członkowie rodziny (34% czytelników, częściej kobiety). . Ten sposób pozyskiwania informacji jest charakterystyczny dla towarzyskiego obiegu książki.  41% uczniów w wieku 15-18 lat deklarujących czytanie książek korzysta z rad nauczycieli w wyborze lektury. 10% czytelniczek i 5% czytelników korzysta z pomocy bibliotekarzy przy wyborze książek.

Coraz większą rolę odgrywają znaczenie mają serwisy czytelnicze, influencerzy i recenzenci książek na platformach takich jak TikTok, YouTube czy Instagram. 7% czytelników korzysta z tego typu źródeł, a wśród osób w wieku 15-24 lat odsetek ten wzrasta do 17%.  14% czytelników korzysta ze stron prowadzonych przez wydawnictwa, stron autorów oraz pracy online. Najchętniej robią to osoby w wieku 25-39 lat (22%). Wśród starszego pokolenia znaczenie także mają tradycyjne media takie jak prasa drukowana, radio i telewizja.  

Wybór książek w wersji cyfrowej opiera się na innych inspiracjach niż w przypadku książek papierowych. Chociaż w obu sytuacjach kluczowe znaczenie mają rekomendacje znajomych, to źródła informacji o e-bookach częściej mają charakter cyfrowy. Czytelnicy częściej wskazują strony internetowe wydawnictw, blogi autorów, prasę internetową, a także treści na YouTube, TikToku, w tym te tworzone przez społeczność Booktoka. Mniejszą rolę odgrywają natomiast rozmowy z rodziną, księgarzami i bibliotekarzami, czyli osobami, które spotykamy w realnym świecie.

Czytelnictwo e-booków to praktyka, która wyraźnie ujawnia różnice międzygeneracyjne. Z tej formy korzystają przede wszystkim osoby młode, spędzające dużo czasu przed ekranami, w tym studenci i uczniowie.

Co najchętniej czytamy?

W 2023 roku Polacy najchętniej sięgali po literaturę kryminalną, sensacyjną i thrillery, co stanowiło 28% wszystkich przeczytanych książek. Jest to spadek względem 2022 roku, kiedy to gatunek ten cieszył się 32% popularnością. Na drugim miejscu podium uplasowała się literatura obyczajowa, romanse i powieści erotyczne z wynikiem 22%, co oznacza wzrost o jeden punkt procentowy w stosunku do poprzedniego roku. O 4 punkty procentowe wzrosła popularność poradników, które w 2023 roku stanowiły 16% przeczytanych książek. Niezmiennie dużym powodzeniem cieszyła się także literatura non-fiction z wynikiem 17%.

 

 

Lista najpopularniejszych autorów:

Literatura kryminalna, sensacyjna i thrillery

Literatura sensacyjno-kryminalna to najczęściej wybierany gatunek przez polskich czytelników. W 2023 roku 30% kobiet i 25% mężczyzn zadeklarowało sięganie po tego typu książki.

Najpopularniejsi autorzy:

• Remigiusz Mróz – niezmiennie od 2019 roku najpoczytniejszy autor w Polsce. W 2023 roku najchętniej czytano jego najnowsze powieści, takie jak „Światła w popiołach” i „Widmo Brockenu”.
• Katarzyna Bonda – druga pod względem popularności autorka. Jej „Kobieta w walizce”, „Pochłaniacz” i „Lampiony” wciąż cieszą się dużym zainteresowaniem.
• Harlan Coben – amerykański pisarz, autor bestsellerów ekranizowanych na potrzeby Netflixa. W 2023 roku chętnie czytano jego powieści „Za wszelką cenę”, „W głębi lasu” i „Krótka piłka”.
• Agatha Christie – mistrzyni gatunku, której powieści wciąż mają liczną publiczność. Najczęściej czytano „I nie było już nikogo”, „Morderstwo w Orient Expresie” i „Śmierć na Nilu”.
• Paula Hawkins – autorka thrillera „Dziewczyna z pociągu”, który stał się światowym bestsellerem. W 2023 roku popularnością cieszyła się również jej powieść „Uwięziona”.

Dużym zainteresowaniem cieszą się polskie autorki kryminałów. Obok mistrzyni gatunku, Joanny Chmielewskiej, której humorystyczne groteski wciąż cieszą się niesłabnącą popularnością, w 2023 roku na pierwszy plan wysunęli się inni twórcy. Wojciech Chmielarz z trzymającym w napięciu thrillerem „Żmijowisko” oraz cyklem o komisarzu Mortce udowadnia, że jest mistrzem w tworzeniu mrocznych i wciągających historii. Coraz większą popularnością cieszą się również polskie autorki, takie jak Paulina Świst („Paprocany”, „Przekręt”),  Katarzyna Puzyńska („Motylek” z cyklu Lipowo”), Kinga Wójcik, autorka cyklu o Lenie Rudnickiej, Karolina Wójciak („Nie mów nikomu”, „Oszukana”), Magda Stachula („Strach, który powraca”, „Idealna”), Małgorzata Oliwia Sobczak („Szum”, „Szrama”). Nie sposób pominąć również Roberta Małeckiego („Zrost”, „Najsłabsze ogniwo”, „Zmora”, „Żałobnica”). Na uwagę zasługują również debiutanci, jak Marcel Moss („Zaginieni”, „Nie odpisuj”) oraz doświadczeni autorzy, tacy jak Zygmunt Miłoszewski („Bezcenny”).

Wśród zagranicznych powieści sensacyjnych i kryminalnych królują klasyki gatunku, oferujące czytelnikom wciągającą akcję i poruszające tło historyczne. Dan Brown, autor bestsellerów z elementami „historical fiction”, takich jak „Anioły i demony”, „Kod Leonarda da Vinci” i „Zaginiony symbol”, wciąż cieszy się ogromnym zainteresowaniem czytelników. Nadal chętnie sięga się po powieści Roberta Ludluma, a w szczególności po słynną trylogię o Jasonie Bournie („Tożsamość Bourne’a”, „Krucjata Bourne’a”).  Stałym elementem czytelniczych wyborów jest kryminał skandynawski. W 2023 roku szczególną popularnością cieszyła się twórczość Camilli Läckberg („Latarnik”, „Kukułcze jajo. Saga o Fjallbace. Tom 11”). Oprócz Läckberg, czytelnicy chętnie sięgali po powieści Stiega Larssona („Trylogia Millenium”) i  Jo Nesbö.  Wśród innych poczytnych amerykańskich autorów sensacji znajdują się John Grisham („Klient”, „Raport Pelikana”, „Wezwanie”), Robert Harris („V2”, „Monachium. W obliczu wojny”, „Vaterland”), Ken Follet („Igła”), James Webb („Pola ognia #1”), Frederick Forsyth („Akta Odessy”) i Tom Clancy („Suma wszystkich strachów”) czy Tess Gerittsen.

Współczesna literatura obyczajowo – romansowa

Ten gatunek jest domeną kobiet, niezależnie od wieku. Powieści obyczajowo-romansowe krążą przede wszystkim w kręgach towarzyskich, trafiając do czytelniczek dzięki pożyczeniom od przyjaciółek i znajomych. Choć są też często kupowane i wypożyczane z bibliotek, to właśnie obieg towarzysko-internetowo-instytucjonalny odgrywa tu kluczową rolę. Zwłaszcza młodsze czytelniczki chętnie korzystają z informacji o książkach w sieci.

Wśród czytelniczek romansowych powieści obyczajowych uformował się kanon autorek i autorów cieszących się niezmiennym zainteresowaniem od lat. Do tej elitarnej grupy należą:

• Danielle Steel: ikona gatunku, znana z ciepłych i poruszających historii o miłości, rodzinie i przyjaźni. W 2023 roku czytelniczki chętnie sięgały po jej powieści „Miłość w cieniu słońca”, „Serce na temblaku” i „Nigdy w życiu”.
• Nicholas Sparks: autor bestsellerowych romansów o słodko-gorzkiej miłości, często osadzonych w malowniczych sceneriach.
• Katarzyna Grochola: polska autorka, która od lat bawi i wzrusza czytelniczki zabawnymi i mądrymi historiami o kobietach.

Do grona najpoczytniejszych autorek w różnych latach dołączają również inne pisarki, specjalizujące się w literaturze erotycznej (E. L. James, Blanka Lipińska) oraz Young Adult – Delia Owens („Gdzie śpiewają raki”) i Colleen Hoover („It Ends With Us”). Te dwie ostatnie autorki zyskały popularność głównie dzięki obiegowi towarzyskiemu i influencerom.

W 2023 roku królowały romanse osadzone w polskiej współczesności, często na prowincji. Głównymi bohaterkami były kobiety z różnych pokoleń poszukujące szczęścia i miłości. Pastelowe okładki z pięknymi kobietami lub parami młodymi na tle błękitnego nieba zachęcały do czytania.

Wśród poczytnych autorek znalazły się Małgorzata Kalicińska („Dwoje na kwarantannie”, „Dom na rozlewiskiem„), Katarzyna Grochola („Nigdy w życiu”, „Serce na temblaku”) oraz autorki sag osadzonych na Podlasiu, jak Ilona Gołębiewska („Dwór na Lipowym Wzgórzu”) i Celina Mioduszewska („Kaszmirowa chustka”). Popularne były również historie o przeprowadzce na wieś, np. cykl Joanny Tekieli „Olszowy Jar” i powieść Doroty Gąsiorowskiej „Pamiętnik szeptuchy„.

Wiele romansów obyczajowych podkreślało znaczenie domu rodzinnego, np. w powieściach Haliny Kowalczuk („Dom na sosnowym wzgórzu”) i Joanny Tekieli („Schronisko w Podgórowie”). Codzienne życie stawało się tłem dla romansów, powrotów do dawnej miłości i trudnych rozstań. Przykładami takich powieści są: „Słoneczna przystań” Agnieszki Krawczyk, „Wiosna cudów” Magdaleny Kordel, „Mały biały domek” Agnieszki Orłowskiej i „Druga szansa” Agnieszki Kulig.

Krystyna Mirek w swoich powieściach („Pojedynek uczuć”) skupiła się na realiach życia społecznego, a bohaterka zmagała się z problemami w pracy i codziennymi trudnościami.

Wśród zagranicznych romansów królowały książki Danielle Steel („Szczęście w nieszczęściu”, „Pięć dni w Paryżu”) i Nory Roberts („Z nakazu serca”, „Niebo Montany”). Popularnością cieszyły się również sentymentalne powieści Nicholasa Sparksa („I wciąż ją kocham”, „Pamiętnik”, „Ślub”) oraz saga rodzinna Lucindy Riley „7 sióstr”.

Wśród powieści obyczajowych o młodych bohaterkach wyróżniła się „Gdzie śpiewają raki” Delii Owens oraz bestsellery Colleen Hoover („It ends with us”). Swoje wielbicielki miały również Jojo Moyes („Kiedy odszedłeś”, „Światło w środku nocy”) i autorki „harlequinów”, jak Sara Orwig („Wspólnicy”) i Sara Craven („Miesiąc miodowy. Ślub na Manhattanie”).

Polskie autorki naśladujące obce wzory fabularne, jak Inga Juszczak („Słodka obsesja”), Angelika Łabuda („Narzeczona na zamówienie”) i Ludka Skrzydlewska („Niepokorne serca”), również znalazły swoich czytelników.

Wśród tłumaczonych powieści pojawiły się również „dark romance” Penelope Douglas („Punkt 5”, „Corrupt”, „Creedence”).

Literatura obyczajowa i przygodowa w historycznym kontekście

Powieści historyczno-obyczajowe cieszyły się największym powodzeniem wśród kobiet i osób starszych po 60 roku życia. Podobnie jak beletrystyka obyczajowo-romansowa, powieści historyczno-obyczajowe najczęściej są kupowane lub otrzymywane w prezencie, rzadziej wypożyczane z bibliotek.

Wśród czytelników popularnością cieszą się m.in. cykl „Tatuażysta z Auschwitz” Heather Morris („Tatuażysta z Auschwitz”, „Trzy siostry”) i „Położna z Auschwitz” Magdy Knedler. Inne chętnie czytane pozycje to: „Dwie twarze. Życie prywatne morderców z Auschwitz” Niny Majewskiej-Brown, „Esesman i Żydówka” Justyny Wydry, „Czerń i purpura – miłość młodego esesmana do żydowskiej więźniarki” Wojciecha Dutki, „Dziewczynka z Sobiboru” Scilli Bonfiglioli i Francy Forte

Największą popularnością w 2023 roku cieszyła się Ałbena Grabowska (0,5% czytelników), autorka sagi „Stulecie winnych” ukazującej losy kilku pokoleń rodziny oraz powieści „Matki i córki” przedstawiającej życie czterech kobiet na tle historii Polski XX wieku.

Inne poczytne wielotomowe sagi to „Saga Kaszubska. Sztorm” Darii Kaszubowskiej, „Zemsta i przebaczenie” tom III z cyklu „Rzeka tęsknoty” oraz cykl „Dziedzictwo von Becków” Joanny Jax, „Kiedyś Ci wybaczę” Ewy Bauer (losy wielopokoleniowej rodziny we Lwowie), „Stefania. Nawłociowe wzgórze” tom 1 Małgorzaty Manelskiej

Wśród wyborów czytelniczych w 2023 roku znalazły się również dawne powieści przygodowe, m.in.: „Przez pustynię”, „Skarb w Srebrnym Jeziorze” Karola Maya, „Szara Wilczyca” Jamesa Olivera Curwooda, „Robinson Crusoe” Daniela Defoe, „Włóczęgi Północy” Jamesa Olivera Curwooda, „Więzień sumienia” Hectora Kunga (opowieść o współczesnym Robinsonie Crusoe), „Ptak słońca” Wilbura Smitha (historia przygodowa z archeologią w tle)

Fantastyka dla dorosłych w Polsce

Publiczność fantastyki dla dorosłych w 2023 roku była nieco liczniejsza niż w poprzednim sezonie. Dominują w niej mężczyźni i osoby w młodym wieku (25-39 lat).  Najpopularniejszym sposobem jej pozyskiwania jest zakup (57% czytelników kupuje książki), a następnie otrzymywanie w prezencie i korzystanie z domowego księgozbioru. Czytelnicy szukają informacji o fantastyce w sieci.

Fantastyka krąży wśród czytelników internetowo-#influencersko-komercyjnymi obiegami. Na szczycie popularności wciąż stoi Stephen King z kilkudziesięcioma chętnie czytanymi powieściami (m.in. „Sklepik z marzeniami”, „Cmętarz zwierząt”, „Outside”, „Lśnienie”, „Podpalaczka”). Kolejne miejsce zajmuje Andrzej Sapkowski z cyklem „Wiedźmin”. Trzecim klasykiem gatunku pozostaje J.R.R. Tolkien z „Władcą Pierścieni”.

Wśród polskich autorów fantastyki dużą popularnością cieszą się Andrzej Pilipiuk („Faceci w gumofilcach”, „Karpie bijem”, „Przyjaciel człowieka”, „Wampir z KC”, „Zaginiona” z cyklu „Kuzynki”), Jarosław Grzędowicz („Pan lodowego ogrodu”), Jacek Piekara („Kościany Galeon”), Aneta Jadowska („Ropuszki. Niezwykłe historie ze świata Thornu”, „Szamański blues. Trylogia szamańska”), Ewa Olchowa („W świecie łowców”), Jacek Dukaj („Katedra”), Stanisław Lem („Solaris”), Jakub Ćwiek („Stacja”), Katarzyna Berenika Miszczuk („Szeptucha”), Katarzyna Puzyńska („Sąpierz”)

Wśród zagranicznych autorów fantastyki wyróżnili się Frank Herbert („Diuna”), George R. R. Martin („Gra o tron”, „Pieśni lodu i ognia”), Graham Masterton („Ogród zła”, „Dom stu szeptów”), Trudi Canavan (m.in. „Era Pięciorga”), Terry Pratchett (m.in. „Piekło pocztowe”).

Nadal chętnie czytane są post-apokaliptyczne powieści Dmitrija Glukhovsky’ego („Metro 2033”, „Metro 2034”, „Metro 2035”, „Futu.re”) oraz horrory medyczne Robina Cooka („Śpiączka”, „Ciało obce”, „Wirus”).

Współczesna literatura piękna wysokoartystyczna w Polsce

Literatura piękna wysokoartystyczna stanowi wybór lekturowy 12% czytelników w Polsce, niezależnie od płci i miejsca zamieszkania. Najczęściej sięgają po nią osoby po 60. roku życia.

Książki tego typu są najczęściej kupowane przez czytelników, ale też często otrzymywane w prezencie (21%). Rzadziej pożyczane są od rodziny (9%) i znajomych (12%). 12% czytelników znajduje je w bibliotekach publicznych.

Ważną rolę w wyborze lektury wysokoartystycznej odgrywają rekomendacje bliskich: 24% książek pochodzi z polecenia rodziny, 21% od znajomych. 10% czytelników sięga po nie dzięki recenzjom lub informacjom z mediów tradycyjnych.

Do najpopularniejszy autorów zaliczają się:

• Olga Tokarczuk: od sześciu lat utrzymuje się na pozycji najpoczytniejszej autorki literatury wysokoartystycznej. W 2023 roku 1,3% czytelników zadeklarowało lekturę jej powieści, najczęściej „Ksiąg Jakubowych” i „Empuzjonu”.
• Jakub Żulczyk: 1,1% czytelników. Popularność jego powieści „Ślepnąc od świateł” wzrosła po emisji serialu o tym samym tytule. Czytano również „Dawno temu w Warszawie”, kontynuację „Ślepnąc od świateł”.
• George Orwell: 0,9% czytelników. „Rok 1984” funkcjonuje w różnych obiegach, m.in. jako lektura szkolna, ale czytają go osoby z różnych generacji.
• Michaił Bułhakow: 0,8% czytelników. „Mistrz i Małgorzata” to powieść obecna w kanonie szkolnym i pozaszkolnym, chętnie czytana przez starsze pokolenia.

Inne nazwiska to Ernesta Hemingwaya (0,5% czytelników): „Stary człowiek i morze”, „Komu bije dzwon”, Maria Dąbrowska („Noce i dnie”),  Zofia Nałkowska („Granica”), Czesław Miłosz („Dolina Issy”, „Zniewolony umysł”), Sławomir Mrożek („Tango)”, Tadeusz Różewicz („Kartoteka”), Szczepan Twardoch („Chołod”, „Król”). Wśród twórców młodszego pokolenia wyróżniają się Zyta Rudzka („Ten się śmieje, kto ma zęby”), Joanna Bator („Gorzko, gorzko”), Mira Marcinów („Bez matek”), Manuela Gretkowska („Poetka i książę”), Jarosław Borszewicz („Mroki”), Łukasz Orbitowski („Kult”), Jakub Małecki („Horyzont”), Marcin Pilis („Łąka umarłych”), Sylwia Kubryńska („30 sekund”), Robert Rient („Duch Jeremiego”).

Wśród poczytnych tomów poezji znalazły się „Wiersze wybrane” Czesława Miłosza, „Wiersze wszystkie „Wisławy Szymborskiej, „Miłość zaklęta w kwiatach.” Wiersze Mirosława Iskierki, „Biały mężczyzna” Wojciecha Albińskiego, „Miód i mleko” Rupi Kaur, „Ciche noce” Tilla Lindemanna.

Literatura obca zdobyła liczniejszą publiczność, a wśród najpopularniejszych autorów znaleźli się: Erich Maria Remarque („Trzej towarzysze”, „Na zachodzie bez zmian”), Cormac McCarthy („Krwawy południk”, „Pasażer”), John Steinbeck („Myszy i ludzie”), Virginia Woolf („Pani Dalloway”, „Pokrewne dusze”), Michaił Szołochow („Cichy Don”), Tomasz Mann („Czarodziejska góra”, „Józef i jego bracia”).

Klasyka literatury pięknej dawnej w czytelniczym obiegu

W 2023 roku literatura piękna dawna (sprzed 1918 roku) stanowiła niszę czytelniczą, sięgało po nią zaledwie 8% badanych. Wyraźne zróżnicowanie wiekowe ujawniło, że 38% uczniów deklarowało kontakt z tego typu lekturą, podczas gdy wśród osób w wieku 18-70 lat odsetek ten spadał do 5%, a wśród najstarszych badanych (powyżej 70 lat) wzrastał do 15%.

Utwory kanonu szkolnego, choć czytane przede wszystkim przez uczniów, cieszyły się pewną popularnością również wśród starszych pokoleń. Społeczny obieg literatury dawnej miał specyficzny charakter, opierając się na rodzinie i instytucjach. 24% książek z tej kategorii znajdowano w domowych bibliotekach, 20% w bibliotekach szkolnych, a 17% w bibliotekach publicznych. Z uwagi na rzadkie kupowanie, sięgano po dostępne egzemplarze.

Najchętniej czytanym polskim klasykiem jest niezmiennie Henryk Sienkiewicz (3,3% czytelników). Pozycje, po które sięgają to „Potop”, „Pan Wołodyjowski”, „Ogniem i Mieczem”, „Quo Vadis”, „Krzyżacy”, „W pustyni i w puszczy”, „Bartek Zwycięzca” i „Latarnik”. Wśród polskich romantyków prym wiedzie Adam Mickiewicz (1,4% czytelników). Najczęściej czytane są „Pan Tadeusz” i „Dziady”. Dwóch innych autorów z dużą grupą czytelników to Władysław Reymont (1,2% czytelników) z powieściami „Chłopi” i „Ziemia obiecana”. Z klasyki obcej warto wspomnieć o „Iliadzie” i „Odyseji” Homera, „Antygonie” Sofoklesa, oraz „Makbecie” i „Romeo i Julia” Wiliama Szekspira.

Pozaszkolny obieg literatury obcej to Jane Austen z „Duma i uprzedzenie”, „Emma”, „Mansfield Park”. Charlotte Brönte i jej „Dziwne losy Jane Eyre” oraz „Wichrowe Wzgórza”. W wymienianych pozycjach znalazł się także Edgar Allan Poe „Zagłada domu Usherów” i”Zbiór opowiadań” oraz Fiodor Dostojewski  „Zbrodnia i kara” i  „Bracia Karamazow”

Biografie, wspomnienia, felietony, eseje i historia XX wieku

Wśród biografii i wspomnień wyróżniają się te, które zostały poświęcone współczesnym politykom, m.in. Aleksandrowi Kwaśniewskiemu ( wywiad biograficzny Aleksandra Kaczorowskiego z Aleksandrem Kwaśniewskim  “Prezydent. Aleksander Kwaśniewski w rozmowie z Aleksandrem Kaczorowskim”), Lechowi Kaczyńskiemu (Sławomira Kmiecika „Lech Kaczyński. Bitwa o pamięć”,Sławomira Cenckiewicza i in. „Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005”) , Zbigniewowi Ziobrze, Jarosławowi Kaczyńskiemu. Szczególną popularnością cieszą się książki o księdzu Janie Kaczkowskim („Życie na pełnej petardzie” ks. Jana Kaczkowskiego i Piotra Żyłki, „Johnny. Powieść o księdzu Janie Kaczkowskim” Macieja Kraszewskiego i Agnieszki Kuchni-Wołoszewicz, „Jestem pod Jego skrzydłami. Biografia Jana Kaczkowskiego” Michała Kramka). 

Stałą publiczność czytelniczą mają biografie i pamiętniki postaci publicznych i popularnych w czasach PRL-u. W 2023 roku badani wskazali m.in.: Autobiografię Daniela Olbrychskiego „Anioły wokół głowy”, Doroty Karaś i Marka Sterlingowa „Urban. Biografia”, Violetty Ozminkowski „Maria Czubaszek. W coś trzeba nie wierzyć”, Izy Michalewicz i Jerzego Danilewicza „Villas”, Piotra Dobrowolskiego „Terlecki. Tragiczna historia jednego z najlepszych piłkarzy w Polsce”. Wśród deklarowanych lektur można wyróżnić biografie historyczne. Czytelnicy wybrali kilkadziesiąt tytułów, m.in.:Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego „Lenin”, Iwony Kienzler „Żony i kochanki komunistów” (o kobietach Lenina, Stalina, Mao, Ceaușescu, Che Guevary i Castro), Christophera Machta „Spowiedź carycy Katarzyny I. Szczera rozmowa z miłośniczką romansów”, Anny Kaszuby-Dębskiej „Przybyszewska/Pająkówna. Głuchy krzyk. Portret podwójny”, Görana Hägga „Mussolini. Butny faszysta”, Mariusza Urbanka „Tuwim. Wylękniony bluźnierca”

Współczesne polskie biografie dotyczące postaci aktywnych publicznie otwiera książka Krystyny Kurczab-Redlich „Wowa, Wołodia, Władimir. Tajemnice Rosji Putina”, która cieszy się dużym zainteresowaniem czytelników. Wśród polskich biografii postaci aktywnych artystycznie i twórczo można wymienić m.in.: wywiad biograficzny „Matka Polka. Anne Applebaum w rozmowie z Pawłem Potoroczynem”. W tej grupie książek znajdziemy również Michała Figurskiego „Najsłodszy”, Autobiografię Krzysztofa Materny „Przygody z życia wzięte”, Michała Koterskiego „To już moje ostatnie życie”, Magdy Gessler, napisaną wspólnie z Dominikiem Linowskim „Magda. Autobiografia Magdy Gessler”, książkę Dagmary Kaczmarek „Królowe życia, cz. II”, która posiada kilku czytelników Oddzielną grupę tematyczną, odpowiadającą na specyficzne potrzeby czytelnicze, stanowią książki o życiu i dokonaniach himalaistów, sportowców i piłkarzy. Wśród nich znalazło się kilkanaście tytułów, m.in.:Bernadette McDonald „Ucieczka na szczyt. Rutkiewicz, Wielicki, Kurtyka, Kukuczka”, Bernadette McDonald „Kurtyka. Sztuka wolności”, Dariusza Kortka „Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście”, Cezarego Gutkowskiego, Aldony Marciniak „Niezniszczalny. Niesamowita historia Roberta Kubicy”, Jimmy’ego Burnsa „Maradona. Ręka Boga”, Luca Caioli „Ronaldo. Obsesja doskonałości”, Marii Szarapowej „Niepowstrzymana”

Wśród wielu obcych, współczesnych wspomnień i biografii wyróżniła się zainteresowaniem czytelniczym, zdobywając kilku odbiorców, nowość z 2023 roku – autobiografia księcia Harry’ego pt. „Ten drugi”. O podobnej tematyce czytano również Roberta Laceya „Bitwa braci. William, Harry i historia rozpadu rodziny Windsorów” i Andrew Mortona „Diana. Jej historia”. Stałe miejsce wśród preferencji czytelniczych zajmują historie poświęcone bohaterom kultury i muzyki popularnej, filmom i modzie. Oto kilka przykładów z licznej grupy czytelniczych wyborów lekturowych: Matthew Perry „Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz. Autobiografia”, Charles R. Cross „Pod ciężarem nieba. Biografia Kurta Cobeina”, Mick Wall „Guns N’ Roses. Ostatni giganci z rockowej dżungli”, Robert Weinberg „Stephen King pod lupą”, Justin Picardie „Miss Dior. Opowieść o wojnie, odwadze i modzie”, Britney Spears „Kobieta, którą jestem”, Charles Leerhsen „Zagubiony w raju. Prawdziwa historia życia Anthony’ego Bourdaina”. Wśród wyborów lekturowych znajduje się nadal, należący już do kanonu czytelniczego, pamiętnik Waris Dirie i Cathleen Miller „Kwiat pustyni. Z namiotu Nomadów do Nowego Jorku”.

Coraz liczniej czytana jest felietonistyka współczesna pisana przez popularnych aktorów, muzyków, polityków, pisarzy. W tym obszarze kolejny sezon czytelniczy wyróżniła Katarzyna Nosowska, wydając nagradzany przez publiczność tom osobistych felietonów „Nie mylić z miłością” i  „Powrót z Bambuko” oraz  Maria Czubaszek “”Nienachalna z urody” czy „Wszyscy niestety normalni”.Wśród innych polecanych tomów felietonów można wymienić: Agata Passent – „Kto to pani zrobił”, Marcin Meller – „Sprzedawca arbuzów”, Cezary Harasimowicz – „Saga, czyli filiżanka, której nie ma”, Maria Peszek – „Naku*wiam zen”, Szymon Hołownia, Marcin Prokop – „Bóg, kasa i rock’n’roll”, Karolina Korwin Piotrowska – „Ćwiartka raz”, Janusz Korwin-Mikke – „Świat według Korwina”, Jacek Fedorowicz – „Mistrz offu” (wspomnienia, anegdoty), „W zasadzie tak” (przewodnik po rzeczywistości PRL-u, pierwszy raz wydany w 1975 roku), Paulina Młynarska – „Okrutna jak Polka” (apel o bycie siostrą dla innych kobiet). Z felietonów obcych najczęściej czytany jest Jeremy Clarkson i jego tomy „Świata według Clarksona”.

Stosunkowo nieliczna jest grupa czytanych publikacji publicystycznych o poważniejszej – politycznej, historycznej czy filozoficznej tematyce. Wśród nich można wymienić książki Rafała Ziemkiewicza „Wielka Polska” i „Cham niezbuntowany”,Marii Szyszkowskiej i Gabrieli Michalik „W poszukiwaniu własnej drogi. Rozmowy o polityce, religii i szczęściu”, Łukasza Winiarskiego „Manifest antykomunistyczny”, Witolda Gadowskiego „Boży pył codzienności”, Stanisława Michalkiewicza „Niemcy, Żydzi i folksdojcze”

Wśród preferencji czytelniczych Polaków znaczące miejsce zajmują książki o tematyce historycznej, a zwłaszcza opowiadające o historii Polski w XX wieku. Przebojem czytelniczym w 2023 roku była książka Joanny Kuciel-Frydryszak „Chłopki. Opowieść o naszych babkach”. Tej samej autorki czytano również „Służące do wszystkiego”. Wśród popularnych lektur dotyczących historii XX wieku wymienić jeszcze kilkadziesiąt pozycji, m.in.: Jacka Bartosiaka i Wojciecha Zychowicza „Wojna o Ukrainę. Wojna o świat”, Heleny Zakrzewskiej „Dzieci Lwowa”, Sławomira Kopra i Tomasza Stańczyka „Ostatnie lata polskiego Wilna”, Anny Herbich „Dziewczyny z Syberii”, Marcina Zaborskiego „Lato 39. Jeszcze żyjemy”, Włodzimierza Tadeusza Kowalskiego „Tragedia w Gibraltarze”, Andrzeja Alberta „Najnowsza historia Polski 1914–1945”, Stanisława Cata-Mackiewicza „Europa Inflagranti”.

Dużym zainteresowaniem cieszą się książki o II wojnie światowej, m.in. Stanisława Grzesiuka „Pięć lat kacetu” i „Boso, ale w ostrogach”, Abrahama Kajzera – „Za drutami śmierci”, Adama Cyry –  „Rotmistrz Pilecki. Ochotnik do Auschwitz”, Aliny Dąbrowskiej i  Wiktora Krajewskiego – „Wiem jak wygląda piekło”, Bogusława Wołoszańskiego – „II wojna światowa. Kompendium” , Halika Kochanskiego – „Orzeł niezłomny. Polska i Polacy w II wojnie światowej”, Paula Carella – „Operacja Barbarossa”, Jerzego Pertka – II Wojna Światowa na morzu” , Erika Larsona – „Rok, który zmienił wszystko”, Władysława Bartoszewskiego – „Dni walczącej stolicy” .Postać Adolfa Hitlera wciąż budzi zainteresowanie. Dwóch czytelników zadeklarowało lekturę polskiego wydania krytycznego „Mein Kampf” redagowanego przez Eugeniusza Cezarego Króla. Popularnością cieszą się też inne książki poświęcone Hitlerowi, m.in.: „Hitler. Narodziny zła” Volkera Ullricha, „Spowiedź Hitlera. Szczera rozmowa z Żydem” Christophera Machta, „Hitler i upadek Trzeciej Rzeszy” Joachima Festa. Zainteresowanie Holocaustem wyraża się w lekturach takich jak „Eichmann. Biurokrata Holokaustu” Luigi Romolo Carrino czy „My z Jedwabnego” Anny Bikont

Reportaże: Świadectwa przeszłości, podróże w nieznane i wnikliwe spojrzenie na współczesność

Literatura dokumentalna przechodzi ewolucję. Ścisłe trzymanie się faktów ustępuje niekiedy na rzecz światopoglądu autora, jego wyobraźni i kreatywności. To zjawisko dostrzega doświadczony dziennikarz Jacek Hugo-Bader, podkreślając różnice między reportażem gazetowym a książkowym.

Reportaże i książki podróżnicze cieszą się sporą popularnością – w 2023 roku sięgnęło po nie 11% czytelników. Najczęściej wybierali je mieszkańcy dużych miast. Obiegi społeczne różnych odmian literatury dokumentalnej są zbliżone, z tym że reportaże częściej kupowano (46%). Co piąty był prezentem, a co dziesiąty wypożyczono od znajomych. Rekomendacje znajomych i rady księgarzy odgrywają tu kluczową rolę.

Wśród czytanych reportaży dominują:

• Reportaże historyczne: „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall, „Dywizjon 303” Arkadego Fiedlera, „Zejście do piekła” Leszka Adamczewskiego, „27 śmierci Toby’ego Obeda” Joanny Gierak-Onoszko, „Rowerem przez II RP. Niezwykła podróż po kraju, którego już nie ma” Bernarda Newmana, „Niemy Niemen. Dalsze losy prawdziwych bohaterów Nad Niemnem” Roberta Pawłowskiego, „Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi” Jolanty Sowińskiej-Gogacz, Błażeja Torańskiego, „Życie w słoiku. Ocalenie Ireny Sendler” Jacka Mayera.
• Literatura podróżnicza: „W ślady Kolumba. Tom III: W pępku Ameryki” Melchiora Wańkowicza, „Orinoko” Arkadego Fiedlera, „Podróże z Herodotem” Ryszarda Kapuścińskiego, „Pirania na kolację. 1405 dni w podróży dookoła świata” Magdy Bogusz, „Rio Anakonda” Wojciecha Cejrowskiego, „Pojedynek z Syberią” Romualda Koperskiego, „Spod zamarzniętych powiek” Adama Bieleckiego, Dominika Szczepańskiego, „Anatomia góry” Rafała Froni, „WOPR. Życiu na ratunek” Dawida Góry, „Tatrzańskie opowieści” Dariusza Jaronia, Mateusza Waligóry.
• Reportaże kryminalne: „Jak człowiek staje się mordercą. Mroczne opowieści psychiatry sądowego” Richarda Taylora, „Rozmowy z psychopatami. Podróż w głąb umysłów potworów” i „Rozmowy z seryjnymi mordercami” Christophera Berry-Dee, „Zaginione dziewczyny” Johna Glatta, „Jak powstaje morderca. Zagadki psychopatycznych umysłów” Johna E. Douglasa, Marka Olshakera, „W umyśle mordercy” Łukasza Wrońskiego, „Profil mordercy” Paula Brittona, „O porachunkach polskiej mafii”, „O kobietach polskiej mafii”, „O żołnierzach polskiej mafii”, „O pieniądzach polskiej mafii” Artura Górskiego, „Czego nie powie Masa o polskiej mafii” Wojciecha Sumlińskiego, „Ostatni szef. Prawdziwa historia najpotężniejszego przywódcy rosyjskiej mafii w Ameryce” Douglasa Century’ego
• Obce kultury, obyczaje, światy społeczne: „Musiałam odejść,. Wspomnienia żony i syna Osamy bin Ladena” Jean Sasson, Najwa bin Laden i in.,  „Honor. Opowieść ojca, który zabił własną córkę” Lene Wold,  „Pustynny snajper. Jak zwykły Angol poszedł na wojnę z ISIS” Ed Nash,  „Modlitwa o deszcz” Wojciech Jagielski,  „Nie jestem twoim Polakiem. Reportaż z Norwegii” Ewa Sapieżyńska, „Planeta K.” Piotr Milewski, „Pozdrowienia z Korei. Uczyłam dzieci północnokoreańskich elit” Suki Kim,  „Nomadland. W drodze za pracą” Jessica Bruder, „Crème de la Kreml. 172 opowieści o Rosji” Wacław Radziwinowicz, „Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości”, „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” Swietłana Aleksijewicz,
• Szczególne zjawiska społeczne: „Przegryw. Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności” Patrycja Wieczorkiewicz, Aleksandra Herzyk, „Zakonnice odchodzą po cichu” Marta Abramowicz, „Celibat. Opowieści o miłości i pożądaniu” Marcin Wójcik
• Reportaże polityczne, demaskatorskie, publicystyczne: „Rewolta” Nadav Eyal, „Jezus umarł w Polsce” Mikołaj Grynberg, „W królestwie Monszatana” Marcin Rotkiewicz,  „Mindf*ck. Cambridge Analytica, czyli jak popsuć demokrację” Christopher Wylie,  „Masoni. Architekci nowoczesnego świata” John Dickie,  „Bóg nie jest wielki. Jak religia wszystko zatruwa” Christopher Hitchens,  „Lichwa rak ludzkości” Henryk Pająk,  „Wojowniczki z Afganistanu” Ludwika Włodek,  „Chłopcy. Idą po Polskę” Marcin Kącki, „Wałęsa człowiek z teczki” Sławomir Cenckiewicz, „Kulisy PiS” Kamil Dziubka, „Niebezpieczne związki Andrzeja Leppera. Kto naprawdę go zabił?” Wojciech Sumliński,  „Polski SOR. Uwaga, będzie bolało” Jan Świtała,
• Reportaże dziennikarzy śledczych: „Sodoma” Frėdéric Martel, „Klub miliarderów. Jak bogacze ukradli nam piłkę nożną” James Montague,  „Maxima Culpa. Jan Paweł II wiedział” Ekke Overbeek,  „Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka” Cezary Łazarewicz, „Kaczyński i jego pajęczyna” Tomasz Piątek

Poradniki: pogłębione opowieści o rozwoju osobistym i codziennym życiu

Wśród książek non-fiction, poradniki niezmiennie cieszą się dużym zainteresowaniem czytelników. Choć nadal popularne są rady dotyczące hobby i codziennego życia, to coraz częściej poszukujemy pogłębionych opowieści o interesujących nas tematach, takich jak podróże, zdrowe gotowanie, wybrane terapie leczenia, a przede wszystkim psychologia życia codziennego i emocjonalnego, metody duchowego i umysłowego rozwoju.

Wśród czytelnictwa poradników można zauważyć następujące trendy. Czytelnicy oczekują nie tylko praktycznych wskazówek, ale również szerszego kontekstu i analizy psychologicznej. Poradniki z zakresu psychologii, duchowości i rozwoju osobistego stanowią znaczącą część czytanych książek. Rekomendacje influencerów na platformach społecznościowych, takich jak YouTube i TikTok, stają się coraz ważniejszym źródłem inspiracji dla czytelników. Oprócz tradycyjnych tematów, takich jak zdrowie, gotowanie i finanse, rośnie zainteresowanie poradnikami dotyczącymi np. asertywności, relacji międzyludzkich i mindfulness.

Wśród tematów poradników dominowały takie zagadnienia jak kontrola umysłu i emocji (czytelnicy poszukiwali porad, jak panować nad nawykami, radzić sobie ze stresem i wzmacniać siłę woli) , zdrowe odżywiania (popularne były książki o dietach, zdrowych nawykach żywieniowych i wpływie odżywiania na zdrowie) , rozwój osobisty (w tej kategorii czytelników interesowały zagadnienia motywacji, budowania pewności siebie, wyznaczania celów i zarządzania czasem) , relacje międzyludzkie (poradniki z tej dziedziny skupiały się na komunikacji, budowaniu relacji i rozwiązywaniu konfliktów)  i duchowość (czytelnicy sięgali po książki o sensie życia, mindfulness i medytacji.)

Przykładowe poczytne tytuły: „Potęga podświadomości” Josepha Murphy’ego, „Technika uwalniania” Davida R. Hawkinsa, „Postaw na siebie” Johna Martina, „Jestem Bogiem podświadomości” Beaty Pawlikowskiej, „Obudź w sobie olbrzyma” Anthony’ego Robbinsa,”Nasza moc bez granic” Anthony’ego Robbinsa, „Nic mnie nie złamie” Davida Gogginsa, „Błękitny umysł” Klaudii Pingot,”Mózg rządzi” Kai Nordengen,”Dieta szczęścia z niskim udziałem węglowodanów” Marion Grillparzer, „Zdrowe odżywianie” Łukasza Rodzenia, „Ukryte terapie” Jerzego Zięby, „Sprzedawanie bez porażek” Carle’a Zaissa i Thomasa Gordona.

Publikacje naukowe, popularnonaukowe i podręczniki

Obok literatury beletrystycznej, 7% badanych czytelników sięgnęło po książki naukowe, popularnonaukowe, podręczniki szkolne i akademickie, skrypty, publikacje fachowe i branżowe. Wybór ten był dwukrotnie częstszy wśród mężczyzn (10%) niż kobiet (5%). Wśród czytelników tej kategorii dominowały osoby w wieku 15-24 lat (13%).

Społeczny obieg literatury naukowej i edukacyjnej ma charakter instytucjonalno-komercyjny. 55% książek naukowych zostało zakupionych, 10% otrzymanych w prezencie, 11% pochodziło z bibliotek naukowych lub pedagogicznych, a jedynie 1% z bibliotek publicznych. Wybór lektury w tej kategorii był najczęściej inspirowany rekomendacjami przyjaciół, rodziny, nauczycieli, a także osób związanych z zawodem czytelnika.

Analiza struktury wyborów pokazuje, że dominowały książki czytane w ramach obowiązków zawodowych i akademickich. Wśród nich znalazły się podręczniki do nauki języków obcych, np. „Grama to nie drama. Angielska gramatyka, czyli czasy i inne dziwne rzeczy” Arleny Witt. Rzadziej niż w poprzednich badaniach uczniowie wskazywali podręczniki szkolne, natomiast liczniej reprezentowane były podręczniki akademickie, zwłaszcza z zakresu prawa, pedagogiki, nauk medycznych, inżynieryjnych, psychologii, finansów, a także specjalistyczna literatura fachowa.

Przykładowe tytuły z tej dziedziny to: podręcznik do ekonometrii” Tadeusza Kufla, „Nowa retoryka dziennikarstwa” Walerego Pisarka, „Konstrukcje stalowe” Aleksandra Kozłowskiego, „Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1. Dźwigary kratownicowe, słupy, ramownice” Jana Żmudy, „Kodeks karny wykonawczy. Komentarz” Jerzego Lachowskiego.

Wśród publikacji naukowych największym zainteresowaniem cieszył się „Kwantechizm, czyli klatka dla ludzi” Andrzeja Dragana popularyzujący fizykę kwantową. Oprócz tego czytano również „Fizyk w jaskiniach światów” Krzysztofa Meissnera, „Krótką historię czasu” oraz „Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania” Stephena Hawkinga.

Zdecydowanie największym zainteresowaniem cieszyły się książki historyczne. Wymieniono kilkadziesiąt pozycji z historii dawnej, m.in.: Aleksandra Krawczuka – „Rzym i Jerozolima”, Normana Daviesa – „Boże Igrzysko”, Pawła Jasienicy- „Polska Jagiellonów. Historia Polski”, Thomasa R. Martina – „Starożytny Rzym od Romulusa do Justyniana”, Wojciecha Karpińskiego i Marcina Króla – „Sylwetki polityczne XIX wieku”,  Toby’ego Wilkinsona – „Powstanie i upadek starożytnego Egiptu”, Dana Jonesa – „Templariusze. Rozkwit i upadek zakonu świętych wojowników”, Kamila Janickiego – „Cywilizacja Słowian”.

Sporą popularnością cieszyły się również książki filozoficzne, a w szczególności pozycje autorstwa Juwala Noaha Harariego, m.in. „21 lekcji na 21 wiek”, „Homo Deus. Krótką historię jutra”, „Sapiens. Od zwierząt do bogów” . Oprócz tego czytelnicy sięgali po „Rozmyślania” –  Marka Aureliusza, „Księcia” –  Niccoló Machiavellego czy „Mijamy się” –  Marii Szyszkowskiej.

Książki religijne w codzienności Polaków

Choć książki religijne nie są masowo czytane w Polsce, stanowią one ważną część życia religijnego wielu osób. Stanowią 6% wszystkich czytanych książek, a częściej sięgają po nie kobiety (8%) niż mężczyźni (4%). Popularność książek religijnych rośnie wraz z wiekiem – 13% osób po 60. roku życia czyta tego typu publikacje.

Książki religijne są najczęściej są kupowane (42%), otrzymywane w prezencie (36%) bądź pożyczane (25%). Informacje zdobywane są poprzez polecenia bliskich, z mediów a także opinii w Internecie.

Najczęściej czytana jest Biblia. 0,6% badanych czytało Stary lub Nowy Testament. Wśród popularnych życiorysów znalazły się książki o Ojcu Pio, Siostrze M. Faustyny Kowalskiej czy Jerzym Popiełuszce.  Wśród katechez, kazań i wykład wyróżniły się pozycje: Ks. Mieczysław Maliński – „Zanim powiesz kocham, Temperamenty”, Ks. Piotr Pawlukiewicz – „O miłości” i Piotr Glas, Tomasz P. Terlikowski „Dekalog. Prawdziwa droga w czasach zamętu”. Pojawiły się także pozycje z zakresu poradników religijnych: Ks. Marek Dziewiecki – „Komunikacja. Kochaj i mów co chcesz”, Ks. Rafał Jarosiewicz, ks. Piotr Jarosiewicz -„Siedem minut dla Boga”, Paweł Prus – „Moc wypowiedzianego słowa”. W publikacjach dotyczących świadectwa obecności Boga w codzienności wymienione zostały pozycje: Ks. Jan Kaczkowski-  „Zamiast czekać zacznij żyć” i „Życie na pełnej petardzie”, Joanna Bątkiewicz-Brożek – „Jezu, ty się tym zajmij” , Józef Mizera – „Złapałem Boga na gorącym uczynku”, Regina Brett – „Bóg nigdy nie mruga. 50 lekcji na trudniejsze chwile w życiu”, Judy Landrieu Klein –  „Dotknąć nieba. Poruszająca opowieść o podróży do Nieba i z powrotem”

źródło: Biblioteka Narodowa

Więcej informacji:

Komunikat „Stan czytelnictwa w Polsce w 2023”

Pełny Raport „Stan czytelnictwa książek w Polsce w 2023 roku”